تاب آوری شناختی در برابر جنگ شناختی علیه ایران: مؤلفه ها، تحلیل و راهکارهای ارتقاء
آرشیو
چکیده
جنگ شناختی یکی از ابعاد نوظهور و پیچیده ی جنگ های نوین است که با بهره گیری از فناوری های دیجیتال، شبکه های اجتماعی و عملیات روانی، ذهن و ادراک افراد را هدف قرار می دهد. در سال های اخیر، جمهوری اسلامی ایران به طور گسترده در معرض این نوع جنگ قرار گرفته است؛ به ویژه در رخدادهایی نظیر اغتشاشات پاییز ۱۴۰۱، که طی آن، دشمن با تولید و انتشار محتوای هدفمند، بمباران اطلاعاتی و القای توهم اکثریت، تلاش کرد تا انسجام ذهنی جامعه را دچار اختلال کند. سؤال اصلی این پژوهش آن است که راهکارهای مؤثر برای افزایش تاب آوری شناختی در برابر جنگ شناختی علیه جمهوری اسلامی ایران چیست؟ پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی، به شیوه کتابخانه ای و با استفاده از منابع داخلی و بین المللی صورت گرفته است. چارچوب نظری تحقیق بر مبنای رویکرد شناختی رفتاری و فرهنگی اجتماعی بومی تدوین شده و مؤلفه های کلیدی تاب آوری شناختی شامل سواد رسانه ای، تفکر انتقادی، خودکارآمدی، انعطاف پذیری ذهنی و مدیریت استرس شناختی مورد توجه قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد که ضعف در آموزش سواد رسانه ای، نبود پلتفرم های بومی، و خلأ در نهادینه سازی جهاد تبیین، از مهم ترین چالش های تاب آوری شناختی در ایران هستند. در نتیجه، راهکارهایی مانند تقویت آموزش های شناختی، گسترش استقلال رسانه ای، نهادسازی برای جهاد تبیین، و ایجاد سامانه های پشتیبانی روان شناختی پیشنهاد می شود. این راهکارها در صورت اجرای راهبردی، می توانند تاب آوری شناختی جامعه ایرانی را در برابر جنگ های ترکیبی و شناختی دشمنان به صورت معناداری ارتقا دهند.Cognitive Resilience against Cognitive Warfare Targeting Iran: Components, Analysis, and Enhancement Strategies
Cognitive warfare is an emerging and complex domain within modern hybrid warfare that targets human perception and cognition through digital technologies, social media, and psychological operations. In recent years, the Islamic Republic of Iran has been increasingly subjected to such warfare, particularly during the 2022 unrest, when adversaries used targeted content, information saturation, and the illusion of majority to disrupt public cognitive coherence. This study seeks to answer the question: What are the effective strategies for enhancing cognitive resilience against cognitive warfare targeting Iran? The research employs a descriptive-analytical method using library resources, including domestic and international literature. The theoretical framework is based on a combination of cognitive-behavioral and indigenous socio-cultural approaches. Core components of cognitive resilience—such as media literacy, critical thinking, cognitive self-efficacy, mental flexibility, and stress management—form the basis of analysis. The findings reveal key challenges including insufficient media literacy education, lack of indigenous digital platforms, and weak institutionalization of narrative-based resistance (Jihad of Clarification). Accordingly, the study proposes strategic interventions such as enhancing cognitive education, promoting media sovereignty, institutionalizing proactive communication strategies, and establishing psychological support systems. If effectively implemented, these solutions could significantly strengthen Iran’s cognitive resilience against ongoing hybrid and cognitive threats.
تبلیغات
