تحلیل نقش کلان شهرها در تحولات ساختارفضایی استان های ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بررسی مناطق کلانشهری رسمی ایران، نقش محوری آنها را در شکل دهی به چارچوب های فضایی استان ها روشن می سازد. این مناطق به عنوان هسته های اقتصادی و اجتماعی عمل کرده و تخصیص منابع و پیشرفت را تسهیل می کنند. درک این نقش برای برنامه ریزی توسعه ای و کاهش نابرابری های منطقه ای ضروری است. این پژوهش تأثیر مناطق کلانشهری بر چارچوب های فضایی استان ها را از طریق تحلیل تمرکز جمعیتی، فعالیت های منطقه ای و سلسله مراتب شهری بررسی می کند. در این مطالعه از روش های کمی شامل آزمون T، خوشه بندی Kmeans و شاخص موران I استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که 8 استان دارای مراکز کلانشهری رسمی، سطح پیشرفت بالاتری نسبت به ۲۳ استان فاقد چنین مراکزی دارند. علاوه بر این، استان های مجاور این مناطق کلانشهری نیز از سطح توسعه بیشتری برخوردارند. یافته های حاصل از شاخص موران I، آرایش فضایی خوشه ای را نشان می دهد که توسط نقشه وزندهی معکوس فاصله (IDW) تأیید شده و تمرکز توسعه در فلات مرکزی ایران را برجسته می سازد. با این حال، استان خراسان رضوی به دلیل مجاورت جغرافیایی با مناطق کمتر توسعه یافته، از این الگو پیروی نمی کند. کاربرد روش خوشه بندی Kmeans، تهران، اصفهان، فارس و البرز را به عنوان توسعه یافته ترین استان ها شناسایی کرده است، در حالیکه قم و سیستان و بلوچستان در دسته کمتر توسعه یافته قرار گرفته اند. این نتایج بر اهمیت حیاتی مناطق کلانشهری در تسهیل تحولات ساختاری درون استان های ایران تأکید می کند.Analysis of the Role of Metropolises in the Transformations of the Spatial Structure of Iranian Provinces
The examination of the official metropolitan regions of Iran elucidates their pivotal function in the configuration of the spatial frameworks of provinces. These regions serve as economic and social nuclei, shaping the allocation of resources and fostering development. Comprehending this function is instrumental in developmental strategizing and mitigating regional disparities. This research investigates the influence of metropolitan regions on the spatial configurations of provinces through the analysis of demographic concentration, regional activities, and urban hierarchies. Quantitative techniques, including the Ttest, Kmeans clustering, and Moran's I index, are utilized in this scholarly inquiry. The results suggest that the eight provinces possessing established official metropolitan centers exhibit a higher level of advancement compared to the 23 provinces that do not have such centers. Furthermore, the adjacent provinces surrounding these metropolitan regions also demonstrate a greater degree of development. The outcomes derived from the Moran's I index illustrate a clustered spatial arrangement, which is corroborated by the Inverse Distance Weighting (IDW) map, thereby underscoring the concentration of development in the central plateau of Iran. Nevertheless, the province of Khorasan Razavi deviates from this pattern due to its geographical proximity to less developed regions. The application of Kmeans clustering has identified Tehran, Isfahan, Fars, and Alborz as the most developed provinces, while Qom and Sistan and Baluchestan are categorized within the less developed cluster. These results underscore the critical importance of metropolitan areas in facilitating the structural transformations occurring within Iran's provinces.
Metropolises,spatial structure transformations,provinces of Iran,regional inequality,
تبلیغات
