تأملی در ضبط و گزارش سه بیت از شرفنامه نظامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تاریخ تحریر کهن ترین دستنویس های موجود از خمسه نظامی با سال وفات وی حدود یک قرن و نیم، فاصله دارد. به همین سبب است که با وجود تصحیح های مختلفی که از خمسه انجام گرفته است، به علت فقدان دستنویس های کهن و قابل اعتماد، همچنان اشکالات متعدد و گشتگی ها و تصحیف هایی در متن این مثنوی گرانمایه وجود دارد. از همین دست است ترکیب «سبزآخور» در دو بیت از شرفنامه که همه مصححان و شارحان این کتاب بر اساس ضبط نادرست دستنویس ها و نیز وجود مدخل «سبزآخور» و معنی آن در فرهنگ ها -که البته بر اساس خوانش نادرست همین بیت های نظامی پدید آمده است- ضبط این واژه ها را در آن دو بیت به همین صورت پذیرفته اند و در صدد توجیه معنی برای آن برآمده اند. در این تحقیق ضمن بررسی مواردی که شارحان شرفنامه در باب معنی این ترکیب مطرح کرده اند، نشان داده شده است که «سبزآخور» در دو بیت از این مثنوی، گشتگی «سرآخور» است به معنی بهترین اسب و بارگی خاص پادشاهان و صاحب منصبان که مقدّم بر همه اسبان در اصطبل بسته می شده است و از آن برای بارورکردن مادیان ها نیز استفاده می شده است. در قسمت دیگری از مقاله بر اساس قرائن درون متنی خمسه نظامی و نیز استفاد از شواهد سایر متون ادب فارسی، پیشنهاد تصحیح «جرس در کمر بستن» به جای «جرس در گلو بستن» در بیتی از شرفنامه مطرح شده و نشان داده شده است که «هارونان پادشاه»، جرس ها را بر «کمر» می بسته اند.A Reflection on the Recordings of Three Verses of Nezami Ganjavi's Sharafnemeh
The oldest existing manuscripts of Khamseh Nezami date back to a century and a half away from the year of his death. This may be the major reason for the existing errors and omissions and corrections in the text of the precious Masnavi despite the various corrections that have been made from the Khamseh due to the lack of old and reliable manuscripts. Also, this is why the combination of "Sabzakhor" in two verses of Sharafnameh appeared based on the incorrect reading of these Nezami’s verses. Furthermore, all the correctors and commentators of this book based on the incorrect recording of the manuscripts and the existence of the entry "Sabzakhor" and its meaning in the dictionaries have accepted the recording of these words in those two verses in the same way and tried to justify the meaning for it. In the current research, alongside examining the cases that the commentators of Sharafnameh have raised about the meaning of this combination, it has been indicated that "Sabzakhor" in two verses of Masnavi is a translation of "Sarakhor" which means the best horse and special carriage of kings and officials who precede all the horses are closed in the stable and it is also used to inseminate the mares. In another part of the article, based on the in-text evidence of Khamseh Nizami and also using the evidence of other Persian literary texts, the suggestion of correcting "jers in the waist" instead of "jers in the throat" in a verse of the Shrafnameh has been proposed and it has been shown that "Aaronan the king, they tie the jerseys on the "waist".
تبلیغات
