قصد ترساندن و پیدایش ترس در جرم محاربه و فقدان وحدت رویه قانون گذار نسبت به شروط یادشده (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
این جستار درصدد تحقیق پیرامون دو شرط قصد ترساندن و پیدایش ترس در جرم محاربه است. همسو با شهرت میان متأخران، قصد ترساندن ثابت است. واژه محاربه -به معنای جنگیدن- در ادله، بیانگر قصد ترساندن است. بر این اساس اگر کسی به قصد بازی، تمرین یا امتحان سلاح بکشد، محارب نیست. اگرچه در روایت کناسی، شرطیت قصد ترساندن در محاربه نیامده است، ولی از آنجا که مورد روایت، حمل سلاح در شب توسط اهل ریبه است، و قصد ترساندن هم اعم از قصد شخصی و نوعی بوده، قصد ترساندن نوعی در حمل سلاح در شب وجود دارد. نسبت به شرط پیدایش ترس، افزون بر اینکه عرفاً در جنگ، ترس فعلی یا شأنی وجود دارد، برخی از قراین، مانند مرسله عیاشی، انتفای حکم محاربه در فرض امنیت، و احتیاط در دماء، مؤید شرطیت تحقق ترس در جرم محاربه است. مخالفت با مشهور در شرط دوم ثابت نیست؛ زیرا مشهور، تحقق فعلی ترس را شرط ندانسته اند. فرضیه نوشتار پیش رو، کفایت تحقق فعلی یا شأنی ترس است. قانون گذار در تعریف محاربه، دو شرط مذکور را لازم دانسته است، اما در عین حال مواردی را ذیل عنوان محاربه مطرح نموده است که در آن دو عنصر قصد ترساندن و پیدایش ترس به چشم نمی خورد که لازم است در این موارد نسبت به شرط قصد ترساندن و تحقق ترس اصلاح شود.قصد الإخافه ونشوء الخوف فی جریمه المحاربه
یسعى هذا المقال إلى التّحقّق من شرطی قصد الإخافه ونشوء الخوف فی جریمه المحاربه. وتمشّیاً مع الشّهره بین المتأخّرین، فإنّ قصد التّخویف معتبر. وعنوان «المحاربه» -الّتی تعنی القتال- تدلّ على قصد الإخافه. وعلیه، فمن سحب سلاحاً بقصد اللّعب أو التّدریب أو الاختبار، فهو لیس محارباً. وإن کان فی روایه الکناسی لم یرد شرط قصد الإخافه فی المحاربه، لکن بما أنّ موضوع الرّوایه هو حمل أهل الرّیبه السّلاحَ لیلاً، وقصد التخویف هی شخصیّه ونوعیّه، فالقصد النّوعی للتّخویف متحقّق فی حمل السّلاح فی اللیل. وأمّا شرط نشوء الخوف، فبالإضافه إلى أنّه فی الحرب یوجد خوف فعلی أو شأنی، هناک بعض الأدلّه، مثل مرسله العیاشی، وانتفاء حکم المحاربه فی فرض الأمن، و الاحتیاط فی الدّماء یؤیّد ویؤکّد شرط تحقّق الخوف فی جریمه المحاربه. والخلاف مع المشهور فی الشّرط الثّانی غیر ثابت؛ لأنّ المشاهیر لم یعتبروا تحقّق الخوف فعلاً. وفرضیه هذا المقال هی کفایه تحقّق الخوف فعلاً أو شأناً. وقد اعتبر المشرِّع الشّرطین المذکورین ضروریین فی تعریف المحاربه، لکنّه طرح فی الوقت نفسه حالات تحت عنوان المحاربه حیث لا یظهر فیها العنصران وهما نیّه التّخویف وتحقّق الخوف، ممّا تحتاج إلى تعدیل فی هذه الحالات بلحاظهما.
تبلیغات
