تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
"سمع" از واژگان پربسامد در آیات قرآن است که نشان دهنده اهمیت این قوه ادراکی در زندگی انسان است. استخراج قواعد و نکات شنیداری مربوط قوه ادراکی سمع در آیات قرآن کریم، در توانمندسازی انسان برای کاربری آگاهانه این قوه موثر و راه گشا است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوا و با مطالعه کتابخانه ای به استخراج الگوی حاکم بر این آیات می پردازد. بدین منظور، ابتدا آیات مشتمل بر واژه سمع تفکیک شد(163 آیه) و پس از انس با آیات مبتنی بر سیاق، تحلیل کمی شد و تعداد 679مضمون فرعی و 34 مضمون اصلی به دست آمد. این مضامین در سه جهتگیری مضمونیِ خداوند و سمع، سمع انسان و سمع غیر انسان سازمان دهی شد. طبق یافته های پژوهش سمع الهی حاکی از علم و احاطه مطلق خداوند بر مخلوقات است و بر آشکار و نهان آگاه است. افزون بر این خداوند جاعل سمع در مخلوقات است و هرگاه اراده کند آن را بازمی ستاند. قوه سمع در انسان ابزار هدایت اوست و این امر مشروط به نوع کنش و موضع گیری شنیداری او در برابر مسموعات است و چه بسا کنش نامناسب انسان اسباب هلاکت اوست. طبق آیات قرآن شیاطین و جنیان نیز از قوه سمع برخوردارند و نسبت به شنیدن آیات الهی دارای اختیار بوده و کنش هایی را در مواجه با کلام الهی نشان داده اند.Analysis of the Perceptual Faculty of " Samā'" in the Verses of the Holy Quran
: "Hearing"(Samā') is one of the frequently used terms in the verses of the Quran, reflecting the significance of this perceptual faculty in human life. This study employs a descriptive-analytical approach, specifically content analysis, and utilizes library research to derive and outline a Quranic model of Samā'. Initially, verses containing the term " Samā'" were identified (163 verses), and through engagement with the contextual meaning of these verses, a quantitative analysis was conducted, resulting in the extraction of 679 sub-themes and 34 organizing themes related to the Samā'. These themes were categorized into three overarching thematic groups: Divine Hearing, Human Hearing, and Non-Human Hearing. According to the findings, Divine Hearing (Samā') indicates God's absolute knowledge and dominion over His creations. Moreover, God is the creator of hearing in His creatures and can withdraw it whenever He wills. In humans, the faculty of hearing serves as a tool for guidance, contingent upon their actions and auditory responses to what they hear; inappropriate actions may lead to their ruin. The Quranic verses also indicate that demons and jinn possess the faculty of hearing, exercising free will in listening to divine verses and demonstrating various reactions in response to the divine word.
تبلیغات
