تحلیل «اضافه» و «نسبت» و جایگاه آن ها در حکمت سینوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اگرچه درحکمت سینوی فقط برای اضافه وجودی غیرمستقل در نظر گرفته میشود، اما نسبتها نیز خصوصیت هایی مشابه با اضافه دارند. از نظر ابنسینا نسبت به معنای اعمّش هر گونه ربط بین دو طرف است. این نسبت در خارج، سبب تحقّق اعراض نسبی می شود؛ و اما در ذهن، نسبت، به علاقهای اطلاق میشود که مقولات نسبی لازم دارند. وقتی این نسبت (علاقه) از جهت خود نسبت ملاحظه گردد، به ناچار هر دو طرف، از جهت همین نسبت، نه از جهت ذاتشان، مورد نظر است و در این صورت چیزی جز اضافه نیست، ولی وقتی این علاقه فقط از یک طرف منظور شود، شامل شش مقولهی نسبی است و «نسبت» در یک معنای دیگر مختص به آنها می شود. از این معانی نسبت به دست میآید که در فلسفه ابنسینا نسبت همان وجود غیرمستقلی است که برای اضافه اثبات میشود. مقولاتی که متوقف بر چنین نسبتیاند، علاقهای را لازم دارند که به حسب این علاقه، تعقّلشان نیز در مقایسه با غیر به دست میآید. از چنین وجودی، مفاهیمی اضافی مانند خود نسبت و ربط انتزاع میشوند که از افراد اضافه به شمار میآیند و میتوان آنها را اضافه وجودی در مقابل اضافات ماهوی نامید.Analysis of " Relation" and " Proportion" and their place in the Avicenna's philosophy
Although in the Avicenna's philosophy, non-independent existence is considered only for relation, but proportions also have similar characteristics to relation. for Avicenna, proportion (in its more general sense) is any kind of connection between two things. This proportion causes proportional accidents to occur in the concrete. But in the mind, proportion refers to the connection that proportional categories require. When this connection is considered as a connection, inevitably, both sides are considered because of this connection, not because of their essence. And in this case, there is nothing but relation. But when this connection is considered from one side, it includes six proportional categories. And "proportion", in another sense, is assigned to them. From these meanings of proportion, it is concluded that in Avicenna's philosophy, proportion is the non-independent existence that is proved for relation. The categories that are based on such proportion, require an connection, according to which, that categories are conceived in comparison with others. From such an existence, relative concepts such as proportion and copulative are abstracted, which are considered as examples of relation and can be called existential relation in contrast to relations of quiddity.
تبلیغات
