پژوهشی در نقش تجربه ی چند حسی در حضورپذیری فضاها با استفاده از روش های علوم اعصاب (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
انسان، در برقراری تعامل، چه با فرد دیگر و یا با محیط پیرامونی، از دستگاه حواس خود به صورت یک تمامیت منسجم بهره می برد. بنابراین، کیفیت محیط و تمایل افراد به حضور در آن، در کنار مجموعه ی عوامل دیگر، به میزان زیادی وابسته به چگونگی ادراک آن توسط انسان است. در همین حال، به رغم آن که در خصوص ماهیت چندحسی سازوکار ادراکی انسان در فرآیند تعامل با محیط ، تردید چندانی وجود ندارد؛ اما، در مورد تاثیر این ادراکات حسی، به طور مستقل یا ترکیبی، بر میزان حضورپذیری محیط برای بهره بردار، اطلاع چندانی در دست نیست. در پژوهش حاضر، تلاش شده است که با استفاده از روش های نوین رایج در حوزه ی علوم اعصاب، به این سوال پاسخ داده شود که کدام یک از محرک های حسی در محیط، به تنهایی یا در همراهی با یکدیگر، سبب حضورپذیری بیش تر محیط برای بهره بردار می شوند. در این راستا، آزمونی برای سنجش کمیت تاثیر تحریک حواس به صورت مجزا و ترکیبی، بر میزان خوشایندی فضا، به عنوان شاخص حضورپذیری آن، انجام شد. گروه آزمودنی، متشکل از ۲۰ داوطلب، در یک فضای واحد معماری، که با استفاده از تمهیدات واقعیت مجازی برای آن ها شبیه سازی شد؛ در معرض محرک های حسی چهارگانه (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه)، به طور مجزا و ترکیبی قرار گرفتند. هم زمان، واکنش های احساسی مغز آن ها به محرک ها، در قالب ۶ شاخص کمی، که عبارتند از درگیری ذهنی، هیجان، تمرکز، علاقه، آرامش و استرس، با استفاده از دستگاه +Emotiv EPOC و در محیط نرم افزار +Emotiv EPOC استخراج و ثبت شد. هم چنین، میزان خوشایندی فضا برای آن ها نیز، بر اساس خوداظهاری داوطبان، در طیف لیکرت با مقیاس ۵ واحدی، ثبت شد. داده های حاصله، از حیث رابطه ی هم بستگی احتمالی میان تحریکات حسی و خوشایندی فضا، مورد تحلیل ها و آزمون های کیفی و کمی قرار گرفت. جمع بندی یافته ها روشن می سازد که در فضاهای داخلی، همراهی محرک های بینایی، بویایی و لامسه، با درجه ی اطمینان بالایی، موجب افزایش خوشایندی فضا خواهند بود. نتایج حاکی از آن است که افزایش هم سازی در ادراک و تجربه ی بدنمند فضا، به گونه ای که دریافت های فضایی، تک حسی نباشند؛ به نحو مشاهده پذیری موجب افزایش درجه ی خوشایندی فضا شده و محتمل است که به ارتقای حضور در فضاها نیز منجر شود.Role of multisensory experience in the presence of spaces using Neuroscience methods
Extended Abstract Background and Objectives: Merleau-Ponty’s theory, rooted in the embodied nature of human experience, suggests that when humans interact with others or their surroundings, they utilize their senses to form a coherent whole. This idea extends to the theory of multi-sensory perception of the environment by Pallasmaa. Therefore, the quality of the environment and the desire of people to be present in it, along with a set of other factors, is highly dependent on how it is perceived by humans. The success of spaces depends on the frequency of use and the sustained presence of people in that place. In the contemporary era, there is a noticeable decline in the presence of spaces, as indicated by various factors listed in recent research. It is necessary to know the criteria that create and promote presence in spaces, a presence that evokes the meaning and sense of place, in order to enrich the environment and the continuity of the event on an individual and collective scale. In this regard, the current research, relying on the theory of multisensory perception in architecture, tried to show that there is a positive relationship between the multisensory perception of spaces and their presence. At the same time, there is no doubt about the multi-sensory nature of the human perceptual mechanism in the process of interaction with the environment. However, there is not much information about the effect of these sensory perceptions, independently or in combination, on the user’s experience of the environment. The few research conducted in this framework indicate that the emphasis on the centrality of the sense of sight in the creation of spaces, mainly leads to the abandonment of other senses and a deficiency in the coherent sensory perception of the space, which itself, potentially, shows the possibility of reducing the presence of the space for the user. Methods: In this framework, the current research attempts to answer the question of which sensory stimuli in the environment, whether alone or in combination with each other, contribute to making the environment more present for those who experience it. A test was conducted to quantify the impact of stimulating the senses separately and in combination with the pleasantness of the space as an index of its presence. The subject group comprised 20 volunteers aged between 20 and 35, exhibiting a symmetrical gender distribution, and possessing bachelor’s and higher education levels. Volunteers were placed in a singular architectural space, simulated for them through virtual reality arrangements. They experienced four sensory stimuli (sight, hearing, smell, touch) both separately and in combination. At the same time, the emotional reactions of their brains to these stimuli were extracted and recorded in the form of 6 quantitative indicators, which include engagement, excitement, focus, interest, relaxation and stress, using the Emotiv EPOC+ device and in the Emotiv BCI software environment. Also, the level of pleasantness of the space for them was also recorded, based on their self-report, in a 5-point Likert scale. The resulting data were subjected to qualitative and quantitative analyzes and tests in terms of the possible correlation between sensory stimuli and the pleasantness of the space. Findings: The findings of the research indicate that in indoor spaces, the presence of visual stimuli such as light, olfactory stimuli such as the smell of plants, and environmental tactile stimuli such as a gentle breeze have an observable effect on the pleasantness of the space and will make people more willing to stay in it. On the other hand, the research results have confidently demonstrated that auditory stimuli in the interior, particularly those with an unknown source and non-aesthetic sounds, are undesirable. However, non-passive vocal stimulation (with sounds of aesthetic quality) may have other results. Summarizing the findings makes it clear that in indoor spaces, the combin
تبلیغات
