روش شناسی تفسیر انفسی عرفانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مقاله حاضر، در پی بررسی شاخصه های تفسیر انفسی عرفانی قرآن است. عرفان؛ یعنی شناختی که از دریافت های باطنی، بر اثر سیر و سلوک و مجاهدت با نفس بدست می آید. در این روش عرفانی در عین توجه به معانی باطنی معانی ظاهری نیز همزمان قصد می شود. سؤال اصلی پژوهش، چیستی و ویژگی های روش شناسی این نوع تفسیر است، این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه ای، به بررسی این موضوع از دیدگاه قرآن و حدیث می پردازد. مدعای مقاله این است که این روش تفسیری، به فهم تازه ای از قرآن ما را رهنمون می کند که متفاوت از روش های دیگر است. این فهم عمیق، با تأکید بر بطن قرآن و روایات، اهداف و مقاصد قرآن، هدایت عمیق برگرفته از آیات و روایات را دنبال می کند، طبق این نظر، فهم قرآن، تنها محصول فعالیت فکری حصولی نیست و صرفاً با ابزارهای   معرفتی- از قبیل صرف و نحو و ادبیات و غیره- حاصل نمی شود؛ این علوم تنها   برای رسیدن به مرتبه ظاهر و پوسته قرآن بسنده می کنند. فهم معانی عمیق قرآن و جان علم وتوحید احدی صمدی، مستلزم درک حضوری و شهودی حضرت حق و طی مراحل سیر و سلوک انفسی روحانی به واسطه ریاضت های شرعی و عبادات   خاص است. ایمان قلبی تنها از راه شهود و نه ادراک عقلی حاصل می شود. در صورتی که   حقایق قرآنی به قلب وارد شوند، ایمان و اطمینان قلبی دست خواهد داد. بالاتر از مرتبه   ایمان هم، شهود غیبی انبیاء می باشد.