بررسی استدلال شبه مستقیم مهار و پاسخ مک کنا به آن (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
آزادی کنشگری و اختیار عامل اخلاقی از پرچالش ترین لوازم مسئولیت اخلاقی بوده است. فیلسوفان ناسازگارگرا گاه به شکلی غیرمستقیم و با کمک عناصری چون ثبات گذشته یا تغییرناپذیری قوانین طبیعی به طور تلویحی نشان داده اند که تعین سابق علّی هرگونه امکان بدیلی برای عمل به نحوی دیگر را از دسترس عامل اخلاقی خارج می کند و گاه نیز به مدد اصل وجهی انتقال عدم مسئولیت به طور مستقیم تأکید می کنند که ضرورت علّی به انتفای مسئولیت اخلاقی انسان می انجامد. اما در کنار این استدلال های متعارف، برخی براهین شبه مستقیم دیگر نیز مطرح بوده اند که تکیه ای بر این اصل نداشته اند. استدلال مهار یکی از مهم ترین براهین شبه مستقیم مورد توجه این ناسازگارگرایان است که با تکیه بر تلقی شهودی ما در باب نسبت معکوس میان مسئولیت عامل اخلاقی و دخل و تصرف یا مهار نامتعارف او سامان می یابد. یکی از گونه های بسیار مشهور استدلال شبه مستقیم مهار، استدلال چهار موردی پربوم است که در چند مرحله و از نمونه ای بسیار عجیب و غیرمعمول شروع کرده و سپس گام به گام لواحق و شرایطی را به نمونه پیشین خود می افزاید تا در نهایت به یک عامل عادی در جهان متعین نزدیک شود و نشان دهد که چنین عاملی فاقد مسئولیت اخلاقی است. در مقابل این استدلال، مک کنا نمونه های دیگری به نمونه های مورد نظر پربوم افزوده و در نهایت به این نتیجه می رسد که حتی در یک جهان متعیّن مورد نظر پربوم، نمی توان با قاطعیت اظهار کرد که شخص آزاد و از نظر اخلاقی، مسئول نیست. پربوم هم ضمن برهان دیگری، این رهیافت لاادری گروانه مک کنا را رد و تأکید می کند که در نگرش لاادری گروانه مک کنا مشخص نیست که عامل به طور متعارفْ متعیّن از نظر اخلاقی مسئول است و معلوم هم نیست که فاقد این مسئول است. در این نوشتار با روش تحلیلی تلاش می شود تا ضمن بررسی این دو دیدگاه نشان داده شود که کارایی استدلال مهار ناسازگارگرایان و از جمله استدلال چهار موردی پربوم متکّی به اثبات دو مقدمه نخست آن است که چندان قرین توفیق نبوده است.An Appraisal of the Semi-Direct Manipulation Argument and McKenna’s Reply to it
Freedom of action and free will of the moral agent are the most challenging requirements of moral responsibility. Incompatibilist philosophers implicitly argue, in an indirect way and with the help of elements such as the constancy of the past or non-changeability of laws of nature, that previous causal determinations make any alternative actions unavailable to the moral agent, and sometimes drawing on the modal principle of the transition of lack of responsibility, they directly assert that causal necessity results in the negation of human moral responsibility. In addition to these standard arguments, however, there are other semi-direct arguments that do not rely on this principle. A major semi-direct argument considered by incompatibilists is the manipulation argument, which draws upon our intuitive conceptions of the reverse relation between the responsibility of moral agents and their non-ordinary manipulations. A well-known version of the semi-direct manipulation argument is the four-case argument by Pereboom, which begins with a particularly unordinary case and then adds conditions to it, finally reaching an ordinary agent in the determinate world. In this way, he shows that such an agent lacks moral responsibility. Against this argument, McKenna adds other cases to those introduced by Pereboom, concluding that even in a determinate world as envisioned by Pereboom, we cannot decisively say that agents are not free and morally responsible. In another argument, Pereboom rejects McKenna’s agnostic approach, asserting that this approach leaves it unclear whether an ordinarily determined agent is morally responsible or not responsible. In this article, I appraise these two views, showing that for the manipulation argument by incompatibilists, including Pereboom’s four-case argument, to work, it needs to establish its first two premises, but it fails to do.
تبلیغات
