بررسی مبانی فقهی امکان انصراف از نظارت در وقف از نگاه فقه امامیه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بسیاری از اموال موقوفه در طول تاریخ، مورد سوء استفاده حاکمان جبار و افراد از خدا بی خبر قرار گرفته اند، لذا برای حفظ موقوفات و تأمین هدف واقفان خیر اندیش، فقهای امامیه با نصب«متولی» ، «ناظر» و «ضمّ امین» در حفظ اموال موقوفه کوشیده اند. واژه های «متولی» و «ناظر» گاهی مترادف به کار رفته اند، اما گروهی از فقهای معاصر آنها را متفاوت دانسته اند، پژوهش حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده در پی پاسخ به این پرسش است که «آیا عزل ناظر ممکن است؟» به نظر می رسد که در فرض معلوم شدن خیانت یا ناتوانی ناظر، عزل وی امکان پذیر است، زیرا عزل ناظر سه گونه است: عزل توسط واقف، عزل توسط حاکم شرعی و عزل توسط خود ناظر(انصراف از نظارت). درباره جواز عزل ناظر اختلاف است، نتیجه این پژوهش نشان می دهد که اختلاف مزبور از دو علت ناشی شده است، که عبارتند از: 1- در وکیل یا وصی بودن ناظر اختلاف است.2- شرط شدن عزل ناظر در ضمن عقد لازم وقف، الزام آور بودن عمل به آن شرط را نتیجه می دهد. اگر در ضمن وصیت عهدی، نظارت بر وقف شرط گردد، چنانکه ناظر در زمان حیات واقف نظارت را پذیرفته باشد، حق انصراف از نظارت را ندارد، اما پس از مرگ واقف، ناظر می تواند از نظارت انصراف دهد. لذا گاهی ناظر به منزله وکیل است و گاهی به منزله وصی می باشد.The Study of the Jurisprudential Basis of the Possibility of Withdrawal from Supervision in Endowment in Imami’s Jurisprudence
During the history, many of endowed properties have been abused by tyrant rulers; In order to maintain endowments and pursue the goals of fair-minded endowers, Imami’s jurists have attempted to maintain such rights by appointing trustee, supervisor or property guard. The words “trustee” and “supervisor” are sometimes used interchangeably, but some of modern jurists believe that they are different concepts. The objective of the present study, which has been done in descriptive and analytic method, is to answer the question if the supervisor can be dismissed or not. It is assumed that if the betrayal or inability of the supervisor is proved, he can be dismissed. Dismissal is carried out in three ways: by the endower, by the religious ruler or by the supervisor himself (relinquishment). There are some discrepancies about the permission of supervisor dismissal. The result of this study demonstrates that such discrepancy is caused by two reasons: 1. there are discrepancies whether the supervisor is an agent (Wakil) or administrator (Wasi); 2. the condition of supervisor dismissal during the endowment contract is a necessary condition showing obligatory action on that. If supervision of the endowment is a result of covenant’s will, and if the supervisor has accepted the the supervision while the endower is alive, the supervisor cannot relinquish till the endower is alive; but after his death, he can withdraw his supervision. Therefore, sometimes the supervisor is an agent and sometimes an administrator.
تبلیغات
