شناسایی و اولویت بندی شاخص ها و معیارهای گردشگری پایدار طبیعی در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: استان یزد) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

 تقاضا برای گردشگری در طبیعت، برنامه ریزی همه جانبه و توجه به محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن را ضروری ساخته است. نواحی بیابانی عموماً بعنوان منابع طبیعی بکر شناخته شده اند و در صورتی که بخواهیم گردشگری را در این نواحی گسترش دهیم این نواحی نیز مانند سایر سایت های طبیعی از قاعده توسعه پایدار مستثتی نیستند. استان یزد در مرکز ایران با وسعت 131000 کیلومتر مربع سومین استان بزرگ کشور است که 65 درصد آن را اراضی کویری وبیابانی تشکیل می دهد. معرفی مهمترین شاخص ها و معیارهای مناسب اندازه گیری گردشگری پایدار طبیعی در مناطق خشک و بیابانی سؤال اصلی این تحقیق می باشد مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و پیمایشی از طریق نظر خواهی از خبرگان و اساتید به شیوه دلفی و همچنین مدل تحلیل تشخیص در قالب نرم افزار SPSS به معرفی شاخص ها و معیارهای مناسب برای اندازه گیری پیشرفت به سوی پایداری در گردشگری طبیعی در مناطق خشک و بیابانی پرداخته است. یافته های تحقیق بر اساس آزمون فرض T-test در سطح 5 درصد مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس یافته های تحقیق تعداد 64 شاخص برای سنجش پایداری گردشگری طبیعی در مناطق بیابانی انتخاب شدند. برای پایداری زیست محیطی 28 شاخص معرفی شدند. در این میان شاخص های دسترسی به منابع آب با میانگین 8، کیفیت آب با میانگین 7، دما با میانگین 72/7 وتنوع گیاهی وجانوری با میانگین 08/7 بیشترین وزن را دارا می باشند. سنجش پایداری اجتماعی و فرهنگی با 19 شاخص صورت می گیرد. مهم ترین این شاخص ها امنیت اجتماعی با میانگین 48/8، اطلاع رسانی با میانگین 96/7 مکانهای تاریخی و فرهنگی با میانگین 12/7 بیشترین امتیاز را کسب نموده اند. سنجش پایداری اقتصادی با تعداد 17 شاخص انجام می شود. شاخص های درآمدحاصل از گردشگری برای ساکنان محلی با میانگین 36/7، میزان اشتغال جوامع محلی با میانگین 7، زیرساخت های گردشگری با میانگین 7 از مهمترین شاخص های اقتصادی می باشد. اولویت بندی معیارهای گردشگری بر اساس تست دانکن صورت گرفت که در این میان معیارهای امنیت، منابع آب ومالی در اولویت اول ومعیارهای خاک و توپوگرافی در اولویت پنجم قرار گرفتند.