الگوهای جوی بارش های شدید و فراگیر خراسان جنوبی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف:بی نظمی در بارش ویژگی ذاتیاقلیم های خشک بوده و این نوع ریزش ها همراه با سیل و خسارت است. با رویکرد تکرارپذیری پدیده های طبیعی، این نوع ریزش ها قابل تکرار و پیش بینی می باشند. بارش های شدید در توده های هوا با رطوبت بالا و شرایط خاص همدیدی جو، حادث می شوند. روش:این نوع ریزش ها با بارش روزانهیک میلیمتر و بیشتر در خراسان جنوبی در دوره 1987 تا 2018 مطالعه شد. شاخص صدک نود و پنجمبارش روزانه هر ایستگاه، بارش شدید، وهمزمانی در سه ایستگاه و بیشتر، بارش شدید سینوپتیک تعریف شد. الگوهای جوی این نوع بارش ها،با دادهرقومی ارتفاع تراز500 هکتوپاسکال در محدوده 10 تا 70 درجه شمالی و 10 تا 80 درجه شرقی، با روش تحلیل مؤلفه اصلی و خوشه بندی وارد، مشخص شد. یافته ها/ نتایج:چنانکه با وقوع بلاکینگ مدیترانه مرکزی- جنوب اروپا و سردچال اروپای شرقی- روسیه غربی، تراف باهای غربی در شرق مدیترانه عمیق شده و توده های مدیترانه ای از مسیر جنوبی تر با جهت جنوب غربی وجنوب از آب های گرم خلیج فارس و دریای عمان به شرق ایران می رسند.بنابراین، سیکلون ها (فشار1011 میلیبار) با حرکت چرخندی برروی منطقه و ارتفاعات شرق ایران، بارش های شدید (میانگین 16 میلیمتر روزانه) را ریزش می کنند. در عرض پایین تر، پرفشارهای دینامیک با حرکت واچرخند در تراز میانی و جوپایین، از شمال شرقی آفریقا تا عربستان و شمال غربی شبه جزیره هند استقرار دارندو تضعیف بادهای سرد و خشک سیبری،باعث تداوم بارش ها می شود. شرایط جوی فوق، منجر به بارش شدید در اواخر زمستان(فوریه) و اوایل بهار (مارس) در خراسان جنوبی می شود.