عیارسنجی بوروکراسی در محک آموزه های اسلام؛ بررسی و نقد خلأ تئوریک (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

صاحب نظران زیادی، یا بوروکراسی را به طور کامل تصدیق کرده یا آن را ناکارآمد و روبه زوال دانسته اند (تاریخچه).   به همین دلیل، ابعاد مختلف بورکراسی از منظرهای مختلف همواره، مورد نقد و بررسی بوده است (پیشینه). اما تاکنون میزان انطباق پذیری اصولآن با آموزه های اسلام، عیارسنجی نشده است (مسئله). اینکه چه اصولی از اصول بوروکراسی، در چه حد و با چه شرایطی مورد تأیید اسلام است (سؤال)، گمان ما این است که برخلاف رویه اندیشمندان غربی، که اغلب یا به طورکلی بوروکراسی را نفی کرده یا کامل آن را تأیید نموده اند، اسلام ضمن تأیید برخی از اصول آن، برای اجرای آن شرایط خاص و ویژه ای دارد (فرضیه). در این مقاله، برای جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن، از روش تفسیری و تطبیقی استفاده شده است (روش) تا راهی برای یافتن پاسخ سئوال بیابیم ( هدف). بررسی ها نشان می دهند هرچند کلیت اصول بوروکراسی را می توان پذیرفت، ولی اسلام برای هر یک از اصول آن، ملاحظات و شرایطی داردکه در عمل ما را، به بازطراحی اساسی همچون ساختار اوربیتالی به جای ساختار سلسله مراتب هرمی رهنمون می سازد (یافته).