ظرفیت تحمل اجتماعی

عرضه فرصت­های تفریحی با کیفیت یکی از اهداف مهم مدیریت سایت های گردشگری است و سنجش «ظرفیت تحمل اجتماعی گردشگری» از ابزارهای مدیریتی برای نیل به این مقصود می­باشد. به علاوه، ظرفیت تحمل اجتماعی با «ازدحام ادراک شده» توسط دیدارکنندگان ارتباط نزدیکی دارد. مطالعات پیشین نشان داده است که با عبور از آستانه ظرفیت تحمل اجتماعی و نزدیک شدن به وضعیت ازدحام، شاهد افت کیفیت تجربه تفریحی دیدارکنندگان و به دنبال آن کاهش مطلوبیت منبع تفریحی خواهیم بود. در ایران، تاکنون مطالعه ای که به بررسی متغیرهای تأثیرگذار بر ازدحام ادراک شده توسط دیدارکنندگان پرداخته باشد، صورت نگرفته است؛ از این رو هدف از این مطالعه، شناسایی و اولویت بندی این متغیرها بوده است. بدین منظور داده های تحقیق در تعطیلات نوروز 1390، به روش میدانی و از طریق پرسشنامه جمع آوری شد. جامعه آماری این تحقیق گردشگران درون حوزه­ای دیدارکننده از آبشار مارگون بوده است. داده­ها با استفاده از روش های آماری توصیفی- استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل 273 پرسش نامه، نشان داد که 4 متغیر انتظار فرد از تراکم، کمبود فضای پارکینگ، رفتار سایر دیدارکنندگان و کمبود فضای پیک نیک (به ترتیب) بر ادراک دیدارکنندگان از ازدحام در آبشار مارگون مؤثر بودند. به علاوه، ازدحام ادراک شده در نقاط مختلف سایت تفاوت معناداری نشان داد.

هدف از این تحقیق شناخت و تبیین وضعیت ظرفیت تحمل اجتماعی جامعه میزبان و شناسایی عوامل مؤثر بر آن در روستاهای درویش آباد و چاکسر از شهرستان محمودآباد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. داده های تحقیق از طریق  پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق کلیه سرپرستان خانوار روستاهای ساحلی درویش آباد و چاکسر در محدوده دهستان دابوی شمالی از شهرستان محمودآباد است. تعداد جامعه آماری این تحقیق 343 خانوار است و بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران، تعداد 200 سرپرستان خانوار به عنوان حجم نمونه به روش تصادفی ساده مورد انتخاب قرار گرفته اند. داده های جمع آوری شده از طریق آزمون های آماری تی تک نمونه ای، تی مستقل و تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج مطالعات نشان می دهد که به طورکلی ظرفیت تحمل اجتماعی جامعه میزبان نسبت به توسعه گردشگری  بالاتر از حد متوسط و میانگین عددی مفروض است. بنابراین هنوز ظرفیت تحمل اجتماعی جامعه میزبان به آستانه اشباع نرسیده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که در بین عوامل مؤثر بر سطح ظرفیت تحمل اجتماعی جامعه میزبان، متغیرهای نگرش ساکنین نسبت به اثرات اقتصادی توسعه گردشگری دارای بیشترین تأثیر مستقیم معنادار و متغیر نگرش ساکنین نسبت به اثرات محیطی توسعه گردشگری دارای بالاترین تأثیر معکوس معنادار بر ظرفیت تحمل اجتماعی جامعه میزبان بوده اند.

یکی از فاکتورهای بسیار تاثیرگذار بر رضایت گردشگران، کیفیت تجربه ی گردشگری است. ازدحام بیش از حد در زمان اوج تقاضا در برخی از سایت های گردشگری کشور منجر به عبور از آستانه های ظرفیت تحمل اجتماعی شده و نهایتاً به افت کیفیت تجربه ی گردشگران می انجامد. با این حال، برطبق مطالعات دیدارکنندگان در واکنش به ازدحام ادراک شده، برخی سازوکارهای مقابله ای را به کار می گیرند تا هم چنان رضایت خود را در سطح بالایی نگه دارند. هدف از مطالعه ی حاضر، تعیین ظرفیت تحمل اجتماعی دیدارکنندگان و واکنش های رفتاری آنان به ازدحام در آبشار مارگون بوده است. جامعه ی آماری این تحقیق را گردشگران درون حوزه ای دیدارکننده از آبشار مارگون تشکیل می دادند. داده های موردنیاز در تعطیلات نوروز 1390، به روش میدانی و از طریق پرسش نامه جمع آوری گردید. ازدحام ادراک شده به عنوان یک سازه روان شناختی از طریق فنون خود اظهاری و براساس مقیاس وسک و هبرلین سنجیده شد. برای تعیین ظرفیت تحمل اجتماعی از رویکرد هنجاری و روش تصویری استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل 273 پرسش نامه، نشان داد که تراکم سایت از آستانه های اجتماعی مطلوب دیدارکنندگان فراتر رفته است. یافته ها مؤید این موضوع بود که شاخص رضایت به تنهایی برای تعیین سطح ظرفیت تحمل اجتماعی کافی نیست. بعلاوه، جایگزینی زمان و بطور مشخص کاهش طول مدت دیدار غالب ترین واکنش رفتاری بود.