نمازجمعه

این تحقیق با هدف بررسی وضعیت اقامة نماز فرادی، جماعت و جمعه و عوامل مرتبط با آنها در بین دانش آموزان دبیرستان ها و دانشجویان دانشگاههای شهر کرمان در سال 1380انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی و همبستگی می باشد. جامعة آماری تحقیق، کلیة دانش آموزان 94 دبیرستان شهر کرمان بوده که 27 دبیرستان با روش نمونه گیری سیستماتیک و تعداد 291 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه از بین آنها انتخاب گردیده است؛ همچنین جامعة آماری دانشجویان نیز شامل کلیة دانشکده های مختلف دانشگاه شهید باهنر بوده که 400 نفر از آنان با روش نمونه گیری طبقه ای از بین آنان انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه بوده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری آزمون های دوجمله ای، مان - ویتنی، کروسکال والیس و اسپیرمن صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان دادکه جنس، پایة تحصیلی و نوع مدرسه بر نماز خواندن (فرادی) دانش آموزان تأثیر ندارد. در مورد دانشجویان، جنسیت دانشجویان فقط بر شرکت آنان در نماز جماعت تأثیر دارد. فقط بین سن دانشجویان و شرکت در نمازجماعت آنان رابطه وجود دارد. نوع دانشکدة دانشجویان بر نماز خواندن و شرکت در نمازجماعت آنان تأثیر دارد. معدل دیپلم دانشجویان فقط بر شرکت در نمازجمعه آنان تأثیر دارد. بین معدل دانشجویان و نماز خواندن آنان رابطة معنی دار مثبت ضعیفی وجود دارد. بین تعداد واحد اخذ شده و وضعیت نماز دانشجویان رابطة معنی دار وجود ندارد. وضعیت بومی بودن دانشجویان بر نمـاز خواندن آنان تأثیر دارد. وضعیت سـکونت دانشجـویان بر شرکت آنان در نمـازجمـاعت و نمازجمعه تأثیر دارد. وضعیت تأهـل دانشجویان بر نماز خواندن، شرکت در نماز جماعت و شرکت در نمازجمعه آنان تأثیر ندارد.

خواندن خطبه که در عصر جاهلی سخت مورد توجه عربها بود، بعد از اسلام، تحت تأثیر قرآن و آموزه های پیامبر(ص)، از دلالت های شرک آلود و اندیشه های جاهلی دور شد و رنگ توحیدی گرفت و به مهم ترین ابزار کارآمد و مؤثر در تبلیغ دین جدید و ترویج احکام و آموزه های وحیانی تبدیل شد. برپایه منابع تاریخی، خطبه در محیط دعوت اسلامی به ویژه با خطبه های شخص پیامبر(ص) علاوه بر تعالی موضوعی و محتوایی، از حیث هدف و غایت نیز روی به تعالی نهاد، به علاوه قالب و ساختار ثابت و مشخصی نیز یافت و سرانجام از آنجاکه خطبه در بطن فریضه نماز جمعه و عیدین جای گرفت و در شمار واجبات شرعی درآمد، قداست تام یافت. این ویژگی ها که در پرتو بعثت پیامبر اکرم (ص) به دست آمد، خطبه را از جایگاه فرودینِ ابزار مفاخره و منافره (در جاهلیت) به مرتبه فرازین و قدسی ذکرالله (در اسلام) رساند.

نماز جمعه از فرایض عبادی-سیاسی مسلمانان، در میان مذاهب و ملل اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است لیکن در چگونگی اقامه آن اتفاق نظر وجود ندارد. گوناگونی فرقه و نوع نظام حاکم در کشورهای اسلامی چگونگی خط مشی و سیاست آنها در قبال اقامه نمازجمعه، را با فراز و نشیب هایی همراه نموده است. این مقاله کاربردی- توسعه ای بوده و از نظر نوعِ روش، کیفی است. برای رسیدن به اهداف آن از روش مطالعه تطبیقی و بهره گیری از نظریه داده بنیاد به عنوان روش پژوهش و تحلیل داده های کیفی استفاده شده است. در این تحقیق با مطالعه تطبیقی برگزاری نماز جمعه در جمهوری اسلامی ایران، عربستان و ترکیه، موارد افتراق و اشتراک آنها بررسی می گردد. عربستان سعودی به دلیل ساختار سیاسی و تشابه از نظر برگزاری نمازجمعه زیر نظر حکومت مرکزی به جمهوری اسلامی ایران، و ترکیه به دلیل وجود دولت لائیک علی رغم اکثریت مسلمان، و ادعای تفکیک دین و سیاست مورد مطالعه و بررسی قرارگرفت. از نتایج تحقیق اینکه: نمازجمعه در جمهوری اسلامی ایران پیوند دهنده دین، حاکمیت و مردم است ولی در عربستان عامل مشروعیت بخشی حکومت و در ترکیه مروج بعد فردی دین است و کاملا از سیاست جداست.