عروة بن زبیر

اصل مقاله انگلیسى، تلخیصى است از پایان نامه کارشناسى ارشد اندریاس گورکه که در دانشگاه هامبورگ به سال 1996م به آلمانى نگاشته است.(3)پیش از این تحقیق، چندین پژوهش درباره واقعه حدیبیه انجام شده که نویسنده، فهرستى از آن‏ها را آورده است. در برخى پژوهشى‏هاى پیشین با بازسازى واقعه حدیبیه بر مبناى منابع متقدم، سعى شده روایتى منسجم از واقعه عرضه شود. این روایت، ترکیبى از روایات مختلفِ برگرفته از منابع متقدم تاریخى است که در آن، عناصر اصیل واقعه حدیبیه با افزوده‏هاى بعدى درهم آمیخته است. نویسنده در این تحقیق، کوشیده است با پیاده‏سازى روش تحلیل متن و اسناد، روایت حدیبیه را از کهن‏ترین منبع آن، بازسازى کرده و با تفکیک اجزاى مختلف تشکیل دهنده روایت، عناصر تاریخى و اصیل آن را از بخش‏هاى غیر تاریخى و نامعتبر، تمیز دهد.

دانش سیره نگاری به دلیل آن که برای مسلمانان اهمیت بسیاری یافت، توجه همه گروه ها و شخصیت ها را به خود جلب کرد. در این میان، صحابة رسول خدا(ص) که خود حاضر و ناظر در حوادث دوران رسالت بودند نخستین گروه و مرجعی بودند که به عنوان منبع و مأخذ دریافت آگاهی های مربوط به این دوره، مورد توجه قرار گرفتند. اما بدیهی بود که همة آنان در یک رتبه نبودند و برخی از آنان در این زمینه برتری داشتند. با این حال مسائل سیاسی، اجتماعی و فکری جامعة مسلمانان نیز در امر انتقال این آگاهی ها به نسل بعدی مؤثر افتاد و موضوع اخبار دوران رسالت را با پیچیدگی ها مواجه کرد. در این میان، شخصیت جابر بن عبدالله انصاری از چهره های مشهور صحابه، در این عرصه اهمیت بسیار دارد. هم به لحاظ صحابی بودن و هم حضور فعال در حوادث دوران رسالت و هم دانش وسیع او در عرصة حدیث، فقه، تفسیر و سیرةنبوی و مهم تر توجة خاص اهل بیت(ع) به وی، به دلیل آن که او توفیق درک محضر پنج امام را یافت. همة این ها و عواملی دیگر سبب شده تا جابر در عرصه های مختلف از جمله دانش نبوی از جایگاه ممتازی برخوردار شود و علاوه بر صحابه، بر بسیاری از تابعین نیز تقدم یابد. این مقاله برآن است تا جایگاه او را در دانش سیرة نبوی تبیین نماید و به این نتیجه برسد که جابر به عنوان صحابی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نخستین سیره نگار بوده است.