سنجش یادگیری

آزمون های ارزشیابی پیشرفت یاد گیری، فعالیتی هدفمند و ابزاری مهم برای ارزشیابی دانش و مهارت های زبانی در برنامه ریزی درسی آموزش زبان به شمار می روند. این آزمون ها که با هدف تعیین میزان پیشرفت و یا پس رفت زبان آموزان در یادگیری مطالب درسی و نیز با تشخیص مشکلات احتمالی در فرایند یادگیری، طراحی و اجرا می شوند، متناسب با اهداف یادگیری و شیوه های آموزش زبان از تنوع برخوردارند. مقاله حاضر ضمن بررسی اهداف و کارکرد آزمون های ارزشیابی پیشرفت یادگیری در بستر آموزشی متعارف و نیز معیارهای کلی در طراحی آنها، استفاده از این آزمون ها را در بستر اینترنت، با تحلیل سایت آموزش زبان آلمانی «passwort Deutsch» مورد تحلیل قرار می دهد.

دو هدف عمده از پژوهشِ حاضر واکاوی راهبردهای آموزش اصیل و اولویت بندی این راهبردها در بافت مدارس ابتدایی است. برای شناسایی راهبردهای آموزش اصیل از روش گروه های کانونی مجازی استفاده شد. به این منظور با استفاده از رویکرد هدفمند و ازطریق روش نمونه گیری گلوله برفی سه گروه کانونی پنج نفره از متخصصان تعلیم وتربیت (به جز گرداننده جلسه) انتخاب و بررسی شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این بخش مصاحبه غیرساختاریافته بود و تحلیل مصاحبه ها در دو سطح مفاهیم فرعی و مفاهیم اصلی صورت گرفت. درنهایت اعتبار تحلیل ها ازطریق شناخت بازخورد گروه کانونی و مثلث سازی تحلیل گر تأیید شد. همچنین برای اولویت بندی راهبردهای آموزش اصیل از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. به این منظور، بیست نفر از معلمان خبره به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و بررسی شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه مقایسه های زوجی مشتمل بر پنج ماتریس مقایسه دوبه دو بود که از دل تحلیل مصاحبه ها در بخش قبلی بیرون آمدند. نرخ ناسازگاری هریک از ماتریس های پنج گانه کمتر از 0/1 بود و لذا از اعتبار مقایسه ها اطمینان حاصل شد. درنهایت برای تجزیه وتحلیل داده ها به شاخص هایی همچون میانگین هندسی و بردار ویژه استناد شد. نتایج این پژوهش شناسایی و اولویت بندی 35 راهبرد آموزش اصیل بود که این راهبردها در چهار مؤلفه دسته بندی شدند. براین اساس مهم ترین راهبردهای کلی آموزش اصیل به ترتیب عبارت از «فرصت های کسب تجارب آموزشی اصیل»، «سنجش یادگیری»، «شخصی سازی یادگیری»، و «اصالت معلم» بودند. 

طی پنجاه سال گذشته، تغییرات گسترده فرهنگی، اجتماعی و فناوری فلسفه آموزش را در تمام جنبه های آن از جمله سنجش تغییر داده است. سنجش علاوه بر ارزیابی فراگیر می تواند مسیر برنامه درسی، آموزش، یادگیری و خودکفایی در یادگیری را نیز هدایت کند. در طول قرن بیستم، سنجش مکانیزمی برای ارائه شاخصی از یادگیری با پیروی از یک الگوی قابل پیش بینی تدریس، آزمودن دانش فراگیران از مطالب و قضاوت در مورد پیشرفت فراگیران بر اساس نمرات آزمون محسوب می شد؛ اما، اخیراً این رویکرد زیر سوال رفته است زیرا انتظارات اجتماعی از تحصیل تغییر کرده است، علوم شناختی بینش جدیدی در مورد ماهیت یادگیری ارائه کرده است و نقش سنتی سنجش در تقویت رشد فراگیر به چالش کشیده شده است. بر این اساس، دو فلسفه جدید سنجش مطرح می شوند که برخلاف فلسفه سنتی، عمدتاً بر رشد و استقلال فراگیر تمرکز دارند. فلسفه های نوظهور سنجش، یعنی سنجش برای یادگیری و سنجش به عنوان یادگیری با افزایش یادگیری برای فراگیران چارچوب مفهومی جدیدی در مورد نقش سنجش تعریف می کنند. هدف نوشته حاضر بررسی چرایی و چیستی و چگونگی تغییر سنجش آموزشی با تمرکز بر تقابل این فلسفه ها از نظر چارچوب فکری و عملی و تاکید بر لزوم تشخیص و بهره مندی صحیح از انواع رویکردهای سنجش به اقتضای هدف سنجش می باشد. نظام آموزشی فعلی باید با آگاهی از فلسفه بنیادی انواع سنجش، از روشهای نوین سنجش جهت افزایش یادگیری و نیز مهارت خودمختاری و تفکر انتقادی فراگیران برای خودسنجی در کنار سنجش یادگیری بهره مند گردد.