نشانه هایی از مهرپرستی که پیش از ظهور زردشت در ایران رواج داشت در آثار ادب بویژه منظومه های حماسی دیده می شود که بررسی این نشانه ها می تواند در درک بهتر متون ادبی موثر باشد. با توجه به قراینی که در دست است، می توان بین پیشدادیان و کیانیان با «کیش مهر» پیوندی یافت. شاهان این دو سلسله کهن، بنابر آنچه در آثار الباقیه بیرونی آمده است، پیش از زردشت، ماه و خورشید و کلیات عناصر را مقدس می شمردند. با بررسی شاهنامه فردوسی و متون پهلوی، می توان شواهدی مبنی بر پیوند پادشاهانی از قبیل فریدون، جمشید، سیاوش و کیخسرو با «کیش مهر» ارایه کرد. در این میان، داستان کیخسرو با اسطوره تولد و عروج «ایزدمهر» در پیوند است. تولد این پادشاه - که خوشنامترین پادشاه اساطیری ایران به شمار می رود - در دل تیره شب و پرورش او در میان شبانان به گونه ای با تولد «مهر» در غار و حضور شبانان در کنار او پیوند دارد. نیایشهای او در برابر خورشید و مراسم شست و شوی او پیش از نیایش به آداب مهری دینان ماننده است. همچنین عروج او به آسمان، مراسم شام مقدس یا عروج «ایزدمهر» را فرایاد می آورد. در این جستار، برآنیم تا با بهره گیری از متون کهن دینی و پژوهشهای پیشین با نگاهی دیگر به بررسی شخصیت کیخسرو در شاهنامه بپردازیم و پیوند او را با «کیش مهر» بررسی کنیم.
