درخت حوزه‌های تخصصی

آفاق وسیع شعر فارسی تا پیش از مشروطیت ‘ جز به ندرت در بستر عطوفت زنانه جاری نشده بود.بعد از مشروطیت است که زنان در عرصه سخنوری همراه با مردان‘طبع آزموده‘اشعار فخیم و ارزشمندی عرضه داشته اند.نیمتاج لکستانی ‘ یکی از زنان متعهد و ظلم ستیزی است که در زمانه ای پرآشوب ‘ بی باک و پرصلابت و با زبانی برخوردار از سلاست و روانی ‘ ندای آزادی را سرداد.او شاعری بود آزادیخواه ‘ واقع گرا و انسان دوست که می خواست از بیداد‘دادسازد و از درد‘درمان.اما دریغا‘ چنان که باید شناخته نشده و قدرت طبع و رقّت احساس و سخن نغز و پرمغزش بر همگان آشکار نگشته است .

(بهارستان) جامی که به شیوه گلستان سعدی و در قالب نثر همراه با اشعار فارسی و عربی تألیف گردیده است از نمونه های نثر دلنشین و شیرین فارسی به شمار می رود. قصد جامی در این کار ساده ترین کردن شیوه انشای سعدی بود و به همین سبب انشای بهارستان بیش ار آنچه انتظار می رود متمایل به سادگی است و شاید یکی از علل این تمایل ‘ اختصاص کتاب به تعلیم فرزند نوآموز مؤلف بود. بهارستان در هشت روضه (باب) ‘ مقدمه و خاتمه ترتیب یافته است . جامی درآغاز کتاب یادآور شده است که چون فرزندش ضیاءالدین یوسف به آموختن فنون ادب اشتغال داشت این کتاب را برای وی فراهم آورد و آن را اسلوب (گلستان ) نوشت و به نام سلطان حسین بایقرا موشحّ ساخت. بهارستان غالبأ مشتمل بر مطالب اخلاقی عالی و دستورهای سودمند برای زندگانی است . در مقام مقایسه بهارستان جامی با گلستان سعدی باید گفت: سخن منظوم در بهارستان بیشتر است و سجع و تکلف به وفور در آن راه یافته و در روضه ششم آن پاره ای از مطایبات فراهم آمده است که خواننده را از سلیقه تربیتی مولانا جامی دچار تردید و شگفتی می سازد. برخی ویژگیهای نگارشی و ادبی بهارستان از این قرار است : استشهاد به آیات قرآن کریم ‘ استفاده از احادیث و روایات مذهبی‘استفاده از امثال و حکم‘صنایع بدیعی از قبیل: جناس و تضاد و انواع تشبیه‘کاربرد قواعد نادر دستوری ‘ استناد به اشعار عربی وفارسی و اشتمال کتاب بر لغات و ترکیبات زیبای فارسی. ضمنأ به این نکته باید اشاره کرد که بهارستان دارای مطالب و حکایات متنوعی است از قبیل: حکایات تاریخی ‘ ادبی ‘ مطایبات‘ احوال و اقوال اهل بخشش و کرم ‘ احوال و اقوال شاعران و غیره. از کتاب بهارستان نسخه های خطی و چاپی متعددی در کتابخانه های ایران و جهان از قبیل : کتابخانه ملی ملک‘ کتابخانه دانشگاه تهران‘ وین ‘ استانبول‘ شهرهای مختلف هندوستان و سایر کشورها وجود دارد.

این مقاله بخشی از کتاب شعرالعجم یا تاریخ شعرا و ادبیات ایران نوشته شبلی نعمانی نویسنده اردو زبان مقیم هند در مورد سعدی است. این مقاله نیز به بررسی زندگی و آثار سعدی، همچنین حالات و اخلاق و عادات وی و همچنین قدیم ترین نسخه های کلیات و ترجمههای آثار شیخ سعدی در خارج از ایران می پردازد.

این مقاله سعی دارد زمان تولد و اوایل عهد زندگانی سعدی را که سعدی در طی آن اولین شاهکار هنری خود را به دست مردم داده بررسی کند و دلایل اصرار این امر نزد مورخین این است که با حذف عده سنین خردسالی و جوان، دوره ای را که فرد عقلا و عادتا ممکن است از آن زمان به بعد منشا اثری بزرگ یا عملی سترگ شود به حدس و قیاس معین کنند و با تحقیق سال وفات بدانند که در چه تاریخی کارخانه وجود خلاق یا فعال شخص موضوع بحث، از کار ایجاد و ابداع افتاده و دیگر بر میزان مایه و متاعی که او را برای دیگران به وجود میآورده، چیزی افزوده نخواهد شد.

این مقاله از بخش سعدی کتاب تاریخ ادبیات فارسی نوشته هرمان اته خاورشناس آلمانی استخراج شده که معروفترین اثرش همین کتاب تاریخ ادبیات فارسی است. وی سعدی را با عنوان بزرگترین شاعر پندآموز ایران و معتدل تر از سایرین در عقاید عرفانی معرفی میکند و در ادامه به تاریخ زندگی و معرفی آثار وی می پردازد. ااین خاورشناس در ادامه مقاله خود شروح معروف جهان دررابطه با آثار سعدی و در پایان نیز مآخذ کلی لاتین در باب سعدی و همچنین ترجمههای معروف لاتینی آثار سعدی را معرفی مینماید.

این مقاله از بخش سعدی کتاب تاریخ ادبیات ایران نوشته ذبیح الله صفا انتخاب گردیده است. این نوشته تمام جوانب زندگی سعدی از نام، تاریخ تولد، معاصران، آثار، افکار و... را با استناد به مستندترین و مهمترین منابع موجود مربوط به زندگی سعدی از ابتدا و آثار خود شیخ سعدی و نقش مهم وی در تاریخ ادبیانت فارسی مورد بررسی قرار میدهد.

این مقاله توضیحات استاد غلامحسین یوسفی مصحح معروف بوستان و گلستان سعدی است که در مورد گلستان نوشته شده و برگرفته از کتاب یادداشت هایی در ادب و تاریخ ایشان است. نویسنده در این مقاله آن قسمت از سخنان سعدی را که صورت مثل پیدا کرده است از گلستان سعدی گردآوری نموده و به ترتیب الفبایی مرتب نموده است. این بحث خود می تواند نمودار نفوذ و کلام سعدی در افواه و افکار مردم فارسی خوان در ایران و افغانستان و آسیای صغیر و شبه قاره هندوستان باشد.

مقاله حاضر از بخش سعدی کتاب ادبیات ایران در زمان سلجوقیان و مغولان نوشته یان ریپکا خاورشناس اهل چکسلواکی برگزیده شده است. یان ریپکا سعدی را از محبوب ترین شعرای اخلاقی ادبیات فارسی و یکی از مشهورترین شعرای ایران با شخصیتی بشاش، خوش مشرب با کورسویی از بذله گویی شیطنتآمیز معرفی می نماید. وی در ادامه مقاله خود به بررسی زندگی سعدی و آثار و سفرهای وی می پردازد.

نویسنده در این مقاله به بررسی و معرفی افرادی می پردازد که شیخ سعدی آنها را در اشعار به ویژه قصاید خود مدح کرده است و آنها را به سه دسته تقسیم کرده است: 1- ممدوحین شیخ از ملوک سلغریان فارس و وزراء ایشان. 2- ممدوحین شیخ سعدی از حکام و ولات فارس از جانب دولت مغول. 3-ممدوحین شیخ سعدی از ملوک و اعیان خارج از مملکت فارس.

این مقاله نیز از کتاب تاریخ ادبیات ایران نوشته رضا رضازاده شفق استخراج شده و حاوی مطالبی در رابطه با زندگی و آثار شیخ مصلحالدین سعدی شیرازی و همچنین سبک و افکار و ممدوحین وی میباشد.