حسین کرمانی

نقش مهم توئیتر در رویدادهای سیاسی- اجتماعی در سالهای اخیر باعث شده تا محققان تلاش کنند این نقش را تبیین کنند. در این مقاله، ایده میدان سیاست در توئیتر فارسی را مطرح می کنیم که بر اساس نظریه میدان پیر بوردیو بنا شده و با مفصل بندی نظریه روایت و مفاهیم همگان شبکه ای و قالب بندی شبکه ای تلاش می کند تا کنشگری سیاسی در توئیتر را شناسایی و تحلیل کند. رویکرد تحلیلی تحقیق نیز ترکیبی از روش تحلیل محتوای مردمنگارانه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانه های اجتماعی بود. نمونه تحقیق نیز شامل 10416 توئیت از کاربران موثر در همگان های شبکه ای توئیتر فارسی در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 می شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که نزاع در میدان سیاست توئیتر فارسی بیشتر معطوف به جدل های انتخاباتی و مناقشات مربوط به ایام انتخابات است. در واقع، میدان سیاست در توئیتر فارسی بیش از آنکه محلی برای نزاع بر سر تعریف ارزش های جدید برای پی ریختن یک میدان دیگرگون یا به چالش کشیدن ارزش های پذیرفته شده و بنیادین میدان باشد، محلی برای استفاده از ارزشهای موجود برای تفوق بر رقیب است.

ایده اصلی این مقاله این است که کاربران توئیتر با انتشار توئیت های خود واقعیت را برساخته و به تجربه زیسته خود معنا می بخشند. بنابراین هدف ما در این مقاله، شناخت این مسئله در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 است. ما در این تحقیق ابتدا همگان های شبکه ای در توئیتر فارسی را شناسایی و تحلیل کرده و سپس برای درک چگونگی برساخت واقعیت در توئیتر فارسی، از مفهوم قالب بندی شبکه ای استفاده می کنیم. در واقع تمرکز ما بر چگونگی قالب بندی شبکه ای ارزشهای سیاسی در توئیتر فارسی خواهد بود. برای انجام این تحقیق روشهای تحلیل شبکه اجتماعی، تحلیل محتوای مردمنگارانه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانه های اجتماعی را ترکیب کرده ایم. داده های تحقیق در دوران انتخابات از API توئیتر گردآوری شد و سپس با استفاده از روش تحلیل خوشه، همگان های شبکه ای توئیتر فارسیشناسایی شدند. با استفاده از شاخص PageRank، 50 کاربر موثر در هر همگان را شناسایی کرده و سپس تمام توئیت های آنها در کل شبکه را استخراج کردیم. نهایتا با نمونه گیری احتمالی از این توئیت ها، نمونه تحقیق را شکل داده (حجم نمونه: 10416 توئیت) و همه توئیت های نمونه را تحلیل کردیم. نتایج تحقیق نشان داد که قالب های ارزشی مذمومیت مردمفریبی و مذمومیت فساد بیشترین بسامد را در توئیتر فارسی داشته اند. برای تحلیل دقیقتر چگونگی اجرای این کردار شبکه ای، نتایج مربوط به بسامد قالب های شبکه ای ارزشی در هر یک از همگان ها و همچنین بر اساس نوع کاربر نیز ارائه شده است.

پیدایش و گسترش نظریه های مطالعات فرهنگی تحولی در نگاه به فرهنگ مردم پسند و مخاطبان آن ایجاد کرده است. نگاه جدید مخاطبان را نه در قامت قربانیان و مصرف کنندگان منفعل، بلکه به عنوان عناصر فعال دارای قدرت خلق معنا در لحظ? مصرف در نظر می گیرد. در این مقاله در چارچوب نظریه های مطالعات فرهنگی و با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی و تکنیک های مصاحبه و مشاهده، مخاطبان فیلم اخراجی ها ? به عنوان پرفروش ترین محصول سینمای مرد پسند ایران، مورد مطالعه قرار گرفته اند. برای مطالع? تماشاگران، در زمان اکران فیلم در سینما ها، فیلم ? بار در سالن های سینمایی در نقاط مختلف شهر تهران همراه با تماشاگران دیده شده و رفتار آن ها در زمان تماشای فیلم زیر نظر گرفته شده و ثبت گردیده است. علاوه بر این مدتی پس از اتمام اکران سینمایی، با تعدادی از تماشاگران فیلم مصاحب? کیفی انجام شد. مجموع این گفت وگو ها و مشاهده ها برخی عوامل را به عنوان دلایل فروش بالای فیلم مشخص کرده است.

توئیتر در سال های اخیر به رسانه محبوب در بین کاربران خصوصاً در جریان رویدادهای سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. با توجه به تأثیرگذاری کنشگری در توئیتر بر رویدادهای سیاسی در ایران، این پژوهش به دنبال شناسایی و تحلیل این مسئله است که همگان های شبکه ای در توئیتر فارسی چگونه انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 را به عنوان رویدادی سیاسی قالب بندی کرده اند تا از این رهگذر چگونگی برساخت واقعیت در بین آن ها مشخص شود. برای انجام پژوهش، از مفهوم همگان شبکه ای و قالب بندی شبکه ای استفاده شده است. داده های پژوهش (2,596,284 توئیت) در دوران انتخابات با روش گلوله برفی و با استفاده از 94 کلیدواژه و هشتگ از API توئیتر گردآوری شدند و با انتخاب 10,416 توئیت از 50 کاربر مؤثر در هر همگان شبکه ای، قالب های شبکه ای شکل گرفته در توئیتر فارسی شناسایی شدند. رویکرد تحلیلی پژوهش ترکیبی از روش تحلیل محتوای مردم نگارانه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانه های اجتماعی بود. نتایج پژوهش نشان داد که تبلیغات انتخاباتی، ویژگی های اخلاق مداری نامزدهای انتخاباتی و حامیانشان، فساد، و مسائل مرتبط با کارآمدی یا شایستگی نامزدها قالب های مسلط در کل شبکه بوده اند. همچنین، سه همگان اصلی در توئیتر فارسی شکل گرفته بود (همگان های اصلاح طلبان، اصول گرایان و مهاجران). یافته های پژوهش نشان داد که کاربران عادی در هر سه همگان نقش مؤثری در تولید این قالب ها داشته اند.

هدف این مقاله شناسایی دلایلی است که موجب می شود کاربر یک شبکه اجتماعی را بر دیگر شبکه ها ترجیح دهد. شبکه های اجتماعی مجازی در سال های اخیر محبوبیت زیادی کسب کرده اند و در حال حاضر فیس بوک در رتبه پربازدیدکننده ترین این سایت ها قرار دارد. همچنین شرکت گوگل با معرفی گوگل پلاس در تلاش است تا نقش موثری در این حوزه ایفا کند، رقابت این دو شبکه فرصت مناسبی برای تحقیق درباره دلایل انتخاب شبکه های اجتماعی توسط کاربران فراهم می کند. نظریه استفاده و خشنودی، چارچوب نظری این مقاله را تشکیل می دهد. روش تحقیق استفاده شده مصاحبه کیفی است و روش نمونه گیری نیز روش نمونه گیری مورد نوعی است. در مجموع برای انجام این تحقیق با 10 کاربر که همه آنها همزمان در فیس بوک و گوگل پلاس عضویت دارند مصاحبه شده است. نتایج این مصاحبه ها نشان داد که کاربران، با وجود ساخت حساب کاربری در گوگل پلاس، از فعالیت خود در فیس بوک نکاسته اند و تنها در صورتی حاضرند به شبکه ای دیگر به طور فعال بپیوندند که اغلب دوستانی که در فیس بوک دارند نیز به آن شبکه پیوسته باشند. در واقع حضور دوستان واقعی کاربر در یک شبکه اجتماعی، مهم ترین دلیلی است که باعث ترجیح یک شبکه اجتماعی بر شبکه های اجتماعی دیگر می شود. میراث بری و کنجکاوی نیز مهمترین دلایلی است که به عضویت کاربران در شبکه های اجتماعی جدید می انجامد.

این مقاله تلاش می کند تا گفتمان های شکل گرفته در دوران همه گیری کرونا در توئیتر و اینستاگرام در ایران را شناسایی و تحلیل کند. با مبنا قرار دادن دیدگاه های فوکو درباره گفتمان و قدرت، ما علاوه بر شناسایی گفتمان های مسلط در این دو رسانه اجتماعی، نسبت آن ها با روابط قدرت در ایران را نیز تحلیل خواهیم کرد. این پژوهش با استفاده از روش های ترکیبی انجام شده است. بر اساس روش کدگذاری دو مرحله ای سالدانا، ما نمونه معرفی از 4 میلیون و 165 هزار و 177 توئیت و 4 میلیون و 919 هزار و 839 پست اینستاگرامی که از یک بهمن 1398 تا 10 اردیبهشت 1399 گردآوری شده بود را تحلیل کردیم. یافته های تحقیق نشان داد که در مجموع 71 گفتمان خرد و 16 گفتمان کلان در این دو رسانه اجتماعی شکل گرفته اند. تحلیل گفتمان های مسلط نیز نشان داد کاربران اینستاگرام عمدتا رویکردی غیرسیاسی تر و انتقادی تر نسبت به همه گیری کرونا در ایران داشته اند. به علاوه، در حالی که گفتمان بی کفایتی حکومت، در توئیتر، مسلط ترین گفتمان بوده، این گفتمان نتوانسته در اینستاگرام، جزو گفتمان های مسلط قرار گیرد. از طرف دیگر، گفتمان «قصور مردم» در اینستاگرام، جزو گفتمان های مسلط بوده ولی در توئیتر چندان مورد توجه نبوده است.