زهرا صفاییان

رادیو به عنوان یک رسانه مهم شنیداری، برای حفظ مخاطب خود و جذب مخاطب بیشتر، باید همواره به دنبال تولید  برنامه هایی با کیفیت بالا و جذاب باشد. برای رسیدن به این هدف، علاوه بر تأمین محتوای خوب نیاز است، به لحاظ ساختاری نیز طراحی مناسب برای برنامه ها صورت گیرد. از عوامل مهم ایجاد جذابیت در یک برنامه ترکیبی رادیویی، ارائه متنوع محتوا در ساختار برنامه است، در این صورت رعایت انسجام و یکپارچگی در کل برنامه بسیار مهم خواهد بود. هدف این پژوهش، تعیین معیارهایی برای طراحی ساختاری برنامه های ترکیبی رادیویی، جهت تولید برنامه هایی با ساختار متنوع و منسجم است. این مقاله، با تکیه بر داده های اسنادی و کتابخانه ای و با روش مصاحبه عمیق از بیست نفر از متخصصان حوزه برنامه سازی رادیویی انجام شده است. با توجه به یافته های پژوهش، که به ویژه با استفاده از نظر کارشناسان و برنامه سازان در جریان فرایند مصاحبه به دست آمده است، می توان چهار معیار شامل معیارتوازن، معیار فراز و فرود ، معیار ریتم و معیار تناسب را برای طراحی ساختاری برنامه های ترکیبی رادیویی مطرح کرد. با استفاده از این چهار معیار، که خود زیرشاخه هایی دارند، می توان به تولید برنامه هایی متنوع و درعین حال منسجم کمک کرد. در میان چهار معیار مطرح شده ، معیار توازن و تناسب بیشتر ناظر بر ایجاد انسجام و یکپارچگی در برنامه و دو معیار ریتم و فراز و فرود، بیشتر ناظر بر ایجاد تنوع در برنامه، در عین رعایت تناسب و توازن هستند

نیاز به اطلاع رسانی، آموزش و بسیج جامعه به منظور مقابله با بحران های طبیعی و غیرطبیعی، از ضروریات جوامع امروزی است که انتظار می رود رسانه ها نیز درجهت تحقق آن تلاش کنند. از طرفی، با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی، شاهد هم افزایی رسانه ها با یکدیگر هستیم، این امر، در شرایط بحران، می تواند فرصت خوبی برای رسانه ای چون رادیو باشد تا با استفاده از ظرفیت فضای مجازی، پویش های همگانی را به عنوان راهکاری مؤثر بکار گیرد. در این پژوهش، به منظور جمع آوری اطلاعات، از تکنیک مثلث سازی بهره گرفته شده و تجزیه وتحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است. جامعه موردبررسی، برنامه های تولیدشده در رادیو سلامت و مصاحبه های صورت گرفته با تهیه کننده های رادیوست. در این راستا، تعداد 10 برنامه از رادیو سلامت و 10 تهیه کننده در حوزه برنامه سازیِ پاندمی کرونا با محوریت پویش های اجتماعی به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از کدگذاری نظری استفاده شده است. براساس یافته ها، استفاده از ساختارهای کوتاه و خلاقه برنامه سازی رادیو و بهره گیری حداکثری از ظرفیت های رسانه های اجتماعی به منظور افزایش تعامل و مشارکت مخاطبان، از مهم ترین نکاتی هستند که توجه به آنها برای برنامه سازان رادیویی ضروری است. یافته های پژوهش نشان می دهند که بستر فضای مجازی، نقش بسزایی در شکل گیری، تداوم و موفقیت پویش های اجتماعی- به خصوص در زمان بروز بحران ها دارد.