علی قاسمیان

اتخاذ استراتژی حمله پیش دستانه و جنگ پیشگیرانه توسط دولت بوش موجب دگرگونی و تحول در عرصه نظام بین الملل، و منطقه خاورمیانه و خلیج فارس شده است. نقش حقوق بین الملل و نادیده گرفتن نقش شورای امنیت سازمان ملل متحد، رد چند جانبه گرایی، عدم اهمیت به ثبات بین الملل، بی توجهی به اصول حاکمیت و عدم مداخله به عنوان قواعد اساسی نظام بین الملل مدرن، تحریک غیر ضروری اقدامات تلافی جویانه «نامتناسب» از سوی تروریست ها و کشورهای متخاصم، سوق دادن قدرت های بزرگ به اتخاذ و اعلان استراتژی حمله پیش دستانه و جنگ پیشگیرانه و… از جمله پیامدها و آثار در پیش گرفتن راهبرد نوین نظامی توسط دولت بوش در عرصه سیاست خارجی این کشور بوده است. به طورکلی می توان نقدهای وارده بر سیاست خارجی مبتنی بر استراتژی جنگ پیشگیرانه آمریکا را در ابعاد حقوقی، سیاسی، نظامی و اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار داد.

سلفی گرایی، جریانی افراط گرا است که به لحاظ تفسیری که از جامعه اسلامی دارد و نیز با خلق یا تغییر برداشت از برخی مفاهیمی چون جهاد، تکفیر، هجرت، کفر، شرک، دارالکفر و جاهلیت، در طول زمان و در برهه های مختلف دچار تغییر و تحولاتی شده است. اندیشه های سید قطب نقش فراوانی در تئوریزه شدن و گسترش تفکرات سلفی گرایی داشته است تا جایی که در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند افغانستان، پاکستان، مصر، ترکیه و... افکار و اندیشه های سید قطب به وضوح دیده می شود. شناخت تفکرات گروه های سلفی با توجه به نقش مؤثر آنها در برخی حوادث منطقه ای اهمیت فراوانی دارد. با توجه به این موارد، مقاله پیش رو به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که اندیشه ها ی سید قطب چه تأثیری بر سلفیون جهادی داشته است؟ پژوهش حاضر بر این باور است که اندیشه های سید قطب به عنوان منبع تغذیه گروه-های سلفی – جهادی توسط برخی متفکرین اسلامی باز تولید شده و دستمایه حرکت های افراطی سلفیون جهادی گردیده است. این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی به نگارش درآمده است.

نظر غالب اندیشمندان شیعی بر محور مخالفت با حکام دنیوی و مادی استوار بوده است و آنان را غاصب قدرت امام دانسته اند . سئوال این پژوهش بر محور پاسخگویی به وجوه تشابه و تمایز اندیشه امام موسی صدر و شهید مطهری در باب علل وقوع انقلاب اسلامی ایران قرار دارد . در پژوهش حاضر که با رویکرد تفسیری و روش تحلیلی ، تبیینی صورت گرفته است ، از روش تحقیق کتابختمه ای و اسنادیاستفاده شده و تاثیر جدی ذهنیت و باورهای فرهنگی و نگرش دینی - مذهبی در مبانی نظری انقلاب اسلامی ایران در اندیشه دو اندیشمند که در بستر خرده گفتمان سنتی شیعی انقلاب اسلامی فعال بوده اند ، مورد تاکید بوده است . امام موسی صدر با اثبات نظریه خویش از طریق نفی نظام موروثی و پادشاهی و شهید مطهری با نفی نظام پهلوی از طریق بسیج تودهای مردمی ، براستقرار نظم جدید ، اهتمام می ورزند.

امروزه پیشرفت تکنولوژی فن آوری اطلاعات و ارتباطات و رشد و گسترش حیرت آور وسایل ارتباط جمعی از قبیل ماهواره، اینترنت، ایمیل، فیس بوک و نشریات الکترونیکی معادلات گذشته را در برقراری روابط بین دولت ها تا حدود زیادی دچار تغییر و تحول اساسی نموده و جای خود را به معادلات جدیدی داده است. به گونه ای که به جای به کارگیری اهرم های نظامی و سخت افزارانه به صورت مستقیم توجه کشورها به استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات به صورت آرام و با استفاده از روش های نو جلب شده است که در این راستا نقش رسانه ها در جا انداختن سیاست دروغین چند کشور زورگو حائز اهمیت است. در این میان دولتمردان آمریکا ضمن طراحی جنگ نرم با هدف قرار دادن فکر و اندیشه مردم و نخبگان کشورهای هدف نقش قابل توجهی در سست نمودن اعتقادات و باورهای آنان ایفا می کنند، لذا آمریکا با تعریفی جدید از تروریسم و آزادی خواهی، خصوصاً بعد از یازده سپتامبر جنگ نرم گسترده ای علیه جهان اسلام به ویژه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته و از راهبردهای مختلفی جهت براندازی این نظام استفاده نموده که در این تحقیق ما به دنبال بررسی راهبردهای جنگ نرم آمریکا بر علیه جمهوری اسلامی ایران هستیم.