سید محمدرضا علاءالدین

آیات قرآن کریم، الگویی سه مرحله ای را برای تحقق توحید عبادی ارائه کرده است. این الگو بر مراحل سه گانه اقدام، اشاعه و اقامه مبتنی است. مرحله اقدام ناظر به تحقق عملی اوامر و نواهی الهی در رفتار انسان مؤمن است، در مرحله اشاعه به روش ترویج و گسترش اندیشه و رفتار توحیدی توجه شده است. مرحله اقامه نیز ناظر به نحوه تحقق نظام اجتماعی توحیدی است. تحقق این مراحل، که با یکدیگر رابطه طولی دارند، با هدایت و مدیریت مربی الهی؛ رسول اکرم| انجام می پذیرد. هدف این پژوهش، استخراج و تبیین الگوی عملی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است. روش پژوهش نیز بر مطالعه تفسیری آیات 20 سوره اول مکی به ترتیب نزول مبتنی است. دستاورد پژوهش نیز بازیابی راهکارهای قرآنی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است.

بررسی تحلیلی سوره های مکی به ترتیب نزول نشان می دهد که صبر از جمله رفتارهای مهم بنیادی قرآن است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه تربیت اعتقادی دارد. بررسی هندسه شکل گیری این رفتار اعتقادی و سیر تطور صبر به ترتیب نزول و طرح اقتضائات خاصی که موجب نزول آیات صبر شده و اینکه در چه بازه زمانی استعمال شده و تا چه زمانی این معنا ادامه یافته است و تاثیرات این رفتار اعتقادی در پیشبرد تربیت اعتقادی و تثبیت آن به چه میزان بوده مسئله ای است که مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. دست آورد این پژوهش ترسیم کاربست های رفتار صبر در شکل دهی، استمرار، پایداری و تثبیت تربیت اعتقادی به ترتیب نزول می باشد.