منصوره عبدی

بکارگیری متدولوژی های علمی در استخراج سیاست های توسعه علم و فناوری از ملزومات استقرار در مسیر توسعه است. با توجه به ابعاد چندگانه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی توسعه فناورانه، تدوین سیاست در این بستر نیازمند دیدگاهی کل نگر و روش مند می باشد. در این مقاله سعی شده تا با تجمیع دو تئوری مجزا، یکی در حل مساله با دیدگاه سیستمی (شامل فرآیند تفکر تئوری محدودیت ها) و دیگری در تصمیم گیری و تدوین راهبرد (QFD)، دریچه جدیدی به سوی بکارگیری تئوری هایی با بنیاد و شالوده کاربری در محیط های ساخت و تولید (حوزه های سخت ) به سمت محیط های سیاستی و اجتماعی (حوزه های نرم ) در ایران باز شود. مطالعه موردی تحقیق حاضر ارائه راهکارهای عملی در رفع گلوگاه های نظام نوآوری کشور با نظرات خبرگان این حوزه می باشد.

 در جهان صنعتی امروز، فناوری نانو به عنوان یکی از فناوری های نوظهور و راهبردی مطرح است و در ایران نیز برنامه ملی مربوطه, حضور در بین 15 کشور برتر در فناوری نانو تا سال 2015 را هدف قرار داده است. از آنجا که هزینه پروژه های تحقیقاتی و اجرایی در زمینه فناوری های نوین بسیار قابل توجه می باشد و همچنین به دلیل تعدد شاخه های فناوری نانو، تعیین اولویت برای سرمایه گذاری در این زمینه اهمیت فراوان دارد. از سوی دیگر, صنعت نفت و به ویژه بخش بالادستی آن به عنوان یک صنعت استراتژیک برای ایران مطرح است و برای کاربردهای علمی و تحقیقاتی فناوری نانو در این صنعت، افق روشنی پیش بینی می شود. از سوی دیگر و از آنجا که موردی ازتحقیقات علمی در خصوص تعیین اولویت های فناوری نانو در صنایع مختلف کشور و به ویژه صنعت نفت یافت نشد ، موضوع این تحقیق به یافتن اولویت های  کاربرد فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت اختصاص یافت. برای این منظور, ابتدا با مرور ادبیات تصمیم گیری، AHP به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره جهت تعیین اولویت ها انتخاب گردیده و در مرحله بعد، معیارهای اولویت دهی، بر اساس نظرات کارشناسان صنایع بالادستی نفت و بر پایه مرور معیارهای تصمیم گیری ذکر شده در ادبیات تصمیم گیری و پروژه های مشابه در داخل کشور، مشخص شده اند. در نهایت نیز با جمع بندی نظرات کارشناسی و با استفاده از نرم افزار Expert Choice, اولویت های  کاربرد فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت ایران، با توجه به کاربردهای شناسایی شده فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت در مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، تعیین و روایی نتایج از طریق بررسی همبستگی اسپیرمن آنها با نتایج حل مجدد مساله از طریق روش PROMETHEE سنجیده شده است.