علی صادق زاده وایقان

هدف: هدف اصلی نشان دادن اهمیت و نقش فرهنگی و ارتباطی تقدیم نامه نویسی و بررسی مخاطب شناسی تقدیم نامه های کتاب های منتشر شده در ایران است. روش پژوهش: پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است. اطلاعات از طریق فیش برداری از 1800 عنوان کتاب جمع آوری شده است. یافته ها: حدود 10 درصد از کتاب ها دارای تقدیم نامه هستند. پدیدآور 78 درصد از تقدیم نامه ها مردان ها و 18 درصد زنان هستند. بیش از 60 درصد تقدیم نامه ها دارای یک مخاطب و به طور میانگین هر تقدیم نامه تقریبا به 2 مخاطب تقدیم شده است. به ترتیب آثار تالیفی، ترجمه و تصحیح متون بیشترین فراوانی تقدیم نامه را دارند و 65/96 درصد تقدیم نامه ها در کتاب هایی نوشته شده که پدیدآور آن یک نفر است. 33/50 درصد مخاطبان تقدیم نامه ها، از خانواده و بستگان پدیدآور است. 26/9 درصد از مخاطبان تقدیم نامه ها ائمه اطهار (ع) است که فراوانی امام زمان (عج) بیشتر از بقیه است. شهدا، استادان و نوجوانان و جوانان، بیشتر از بقیه گروه ها و شخصیت ها مخاطب بوده اند. از 3143 مخاطب در تقدیم نامه ها، 102 مخاطب غیر اشخاص بوده است. نتیجه گیری: تقدیم نامه نویسان کتاب ها، معتقد به آموزه های دین مبین اسلام به ویژه کلام الهی (قرآن) هستند. این موضوع سرمایه بسیار مهم معنوی و اعتقادی است که مدیران جامعه اسلامی و خانواده ها باید این نوع سرمایه ها را تقویت، تکریم و تجلیل نمایند. حس ملی و وطن پرستی پدیدآورندگان در تقدیم نامه ها در دنیای کنونی سرمایه فرهنگی ارزشمندی در مقابل تهاجم و جنگ نرم و فرهنگی بیگانگان و نقش آفرین است. توجه به بحث حفظ محیط زیست، منابع طبیعی و سرمایه های کشاورزی و دامپروری، پیام و رسانه بسیار ارزشمند برای حفظ این منابع است.

هدف: شناسایی وضعیت جریان اطلاعات در مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام گرفته است. منظور از جریان اطلاعات عملیات مربوط به انتقال اطلاعات میان و درون مراکز پژوهشی است که سه مرحله «گردآوری و استفاده (درونداد)»، «تولید و ذخیره (پردازش)» و «اشاعه (برونداد)» اطلاعات را در بر می گیرد. روش پژوهش: پیمایشی و جامعه آماری آن شامل معاونین پژوهشی، مدیران پژوهشکده های تابعه، گروه های علمی، مدیران کتابخانه ها و اعضای هیات علمی در 70 مرکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. برای تایید روایی و پایایی تعداد 30 پرسشنامه در 6 پژوهشکده انتخابی به ترتیب حروف الفبایی عنوان توزیع گردید، ضریب آلفای کرونباخ نشان داد که پرسشنامه از پایایی بسیار خوبی برخوردار است. در مجموع تعداد 409 پرسشنامه بین پژوهشگران جامعه آماری توزیع و در نهایت، تعداد 316 (2/72 درصد) پرسشنامه عودت داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و برای آزمون فرضیه ها از آزمون آنوا استفاده شد . یافته ها: وضعیت کلی جریان اطلاعات در مراکز پژوهشی در مرحله «گردآوری و استفاده (درونداد)» با میانگین 79/4 مناسب و در مرحله «تولید و ذخیره (پردازش)» با میانگین 63/3 و «اشاعه (برونداد)» با میانگین 72/3 نامناسب بوده است. در مرحله «گردآوری و استفاده (درونداد)»، قالب های الکترونیکی (میانگین 06/5) بیشتر از قالب های چاپی (میانگین 61/4)، ولی در دو مرحله «تولید و ذخیره (پردازش)» و «اشاعه (برونداد)»، قالب های چاپی (با میانگین 09/4) بیشتر از قالب های الکترونیکی (با میانگین 1/3) مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی جریان اطلاعات منابع (قالب های) چاپی با میانگین 26/4 بیشتر از جریان اطلاعات منابع (قالب های) الکترونیکی با میانگین 75/3 است. همچنین در بین مراکز پژوهشی مورد مطالعه، در هر سه مرحله جریان اطلاعات تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: برای برقراری توازن در روند جریان اطلاعات، دست اندرکاران و برنامه ریزان مراکز پژوهشی باید برنامه تشویقی برای به اشتراک گذاری اطلاعات از طریق حضور در مجامع علمی بین المللی و سهم قابل توجه در جریان بین المللی اطلاعات را مورد توجه قرار دهد.

اربعین به عنوان یک ابررویداد، کارکردهای متنوع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و راهبردی دارد. با واکاوی و تحلیل علمی این پدیده می توان انگیزه های آن حرکت بزرگ را روشن کرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل کمی و موضوعی پایان نامه های ارائه شده با موضوع اربعین در نهادهای آموزش عالی ایران در ده سال اخیر است. پژوهش با روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی بوده است. برای گردآوری اطلاعات کتابشناختی پایان نامه ها از پایگاه های اطلاعاتی آنلاین نیز استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که تعداد ۱۰۰ پایان نامه (۱عنوان حوزوی و ۹۹عنوان دانشگاهی)، 95 درصد در سطوح کارشناسی ارشد و 5 درصد دکتری نگارش یافته است. دانشگاه های دولتی بیشتر از سایر نهادهای آموزشی به موضوع اربعین پرداخته اند و سهم مردان بیشتر از زنان است. از نظر زبانی 96 درصد پایان نامه ها فارسی و 4 درصد عربی است که توسط دانشجویان غیرایرانی نگارش یافته است. مقوله های «رسانه ها»، «جای های میزبان و نقش آفرین»، «گردشگری»، «شهرسازی و معماری»، «ابعاد اجتماعی و جامعه شناختی»، «شیعیان و تشیع»، «زیرساخت ها» و «ابعاد فرهنگی» به ترتیب بیشتر از سایر موضوعات، بررسی و تبیین شده است. برای جلوگیری از پژوهش های تکراری، شناسایی خلاء ها و کمبودهای پژوهشی، تبادل اطلاعات، شناسایی پژوهشگران متخصص و ارائه تصویر علمی از اربعین پیشنهاد می شود تا پایگاه اطلاعات جامع اربعین سه زبانه (عربی، انگلیسی و فارسی) تحت وب برای اطلاع رسانی کلیه منابع اطلاعاتی پژوهشی (کتاب ها، مقاله ها، پایان نا مه ها)، گزارش ها، اتفاقات، رویدادها، اشخاص، اطلاعات دیداری شنیداری و مانند اینها راه اندازی شود.