حسین ظریف منش

تاکنون تعریفی واحد برای مفهوم بسیج منابع و امکانات به ویژه در حوزه دفاع ملّی ارائه نگردیده است. دلیل این موضوع، پراکندگی تعاریف در بین رشته های مختلف به ویژه در زمینه علوم مدیریت و علوم اجتماعی از سوی دیگر است. در ادبیات پژوهش، مفهوم بسیج منابع و امکانات، از تأمین مالی صرف گرفته تا تأمین منابع انسانی و مواد خام و همین طور ایجاد روابط و شبکه های اجتماعی را در برمی گیرد. به طوری که هیچ عامل زمینه ای، ضرورت سازهای کنش بسیج منابع و همین طور راهبردی مشخص برای آن پیشنهاد نمی گردد. با توجه به نظرات فراوان و هم زمان پراکنده به مفهوم بسیج منابع، در مطالعه حاضر با اتخاذ رویکرد هرمنوتیک، متون موجود با راهبرد فراترکیب مورد تحلیل قرارگرفته و مفهوم سازی از بسیج منابع و امکانات در حوزه دفاع ملی انجام یافته است. نتیجه مطالعه حاضر در 5 دسته قابل طبقه بندی اند. این مطالعه از یک سو به شناسایی عوامل پیشینی برای تحقق بسیج منابع و امکانات در حوزه دفاع ملّی و تعیین ابعاد بسیج منابع پرداخته و از سوی دیگر راهبردهای اجرایی بسیج منابع و امکانات در این حوزه را مشخص نموده است. علاوه بر این شناسایی زمینه محیطی خاص بسیج منابع و امکانات و شاخص های تحقق موفقیت آمیز بسیج منابع و امکانات در حوزه دفاع ملّی نیز شناسایی گردیده اند.

دفاع مقدس یکی از درخشان ترین و مهم ترین بخش های تاریخ انقلاب اسلامی و از بزرگ ترین افتخارات ملّت ایران در تاریخ کشور است. «پشتیبانی» بخش مهمی از دفاع مقدس بود که مدیریت آن تأثیر بسیار زیادی در جبهه ها داشت. در سال 1365 و در بحبوحه جنگ ایران و عراق، به دلیل اینکه شورای عالی دفاع به واسطه حجم عملیاتی خود قادر نبود مسئله پشتیبانی جنگ را حل وفصل کند، شورای عالی پشتیبانی جنگ برای تنظیم روابط قوای سه گانه و هماهنگی و رسیدگی به وضعیت پشتیبانی جبهه ها و تأمین و تدارک نیروها تشکیل شد. اعضای این شورا توسط امام خمینی (ره) انتخاب و معرفی می شدند و این شورا دارای اختیارات وسیعی بود. با توجه به فقدان محتوای پژوهشی در خصوص عملکرد شورای مزبور، تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که نقش شورای عالی پشتیبانی جنگ در دفاع مقدس چه بوده است؟ فرضیه محققان این است که شورای عالی پشتیبانی جنگ از طریق ساماندهی نیروهای مردمی و تأمین امکانات مادّی، نقش مؤثر و اساسی در پشتیبانی انسانی و تدارکاتی دفاع مقدس داشته است. این تحقیق بر مبنای نتایج، از نوع کاربردی است و داده ها از منابع معتبر به روش کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است.

برای تحقق اهداف سازمانی، گریزی از شناخت وضعیت موجود نیست. به مدد شناسایی نقاط ضعف و قوت است که می توان مرکب راهوار برنامه ریزی را برای طی طریق به مقصود، تجهیز و تکمیل کرد. مقاله ی حاضر که برآمده از یک کار پژوهشی کاربردی است تلاش دارد با تحلیل شکاف وضعیت موجود و وضعیت مطلوب فرایندهای اصلی سرمایه ی انسانی، سازوکارهای لازم را ارایه نماید. برای این منظور با استفاده از فنون و ابزارهای تحلیل شکاف مانند سروکوال، BPI، BPR، الگوهای برنامه ریزی راهبردی و نظرخواهی از جامعه ی متخصصان و خبرگان، نظرسنجی از مسئولین مربوطه، وضعیت موجود شناسایی و فاصله و شکاف آن با وضعیت مطلوب را تحلیل نموده، سپس براساس اطلاعات به دست آمده، گلوگاه ها و نقاط بحرانی شناسایی و راه کارهایی مانند: شایسته سالاری، دوره های توانمندسازی، طراحی نظام جامع حقوق و دستمزد، طراحی الگوی تعالی بومی منابع انسانی، بازنگری و اصلاح نظام تأمین منابع انسانی برای سرعت بخشیدن به رشد، توسعه و تعالی سرمایه ی انسانی پیشنهاد گردیده است.