جلال نوری

توجه جامعه جهانی به منابع انرژی تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدیروند غالب در قرن حاضر خواهد بود و در این مسیر، سامانه های فتوولتائیک یکی از پرکاربرد ترین و مقبول ترین نوع استفاده از انرژی خورشیدی محسوب می شود و در ایران نیز پروژه های مختلف تحقیقاتی- اجرایی در زمینه احداث نیروگاه های فتوولتائیک تعریف شده است. از جمله الزامات اصلی توسعه صنعت بومی احداث نیروگاه های فتوولتائیک در هر کشور، تدوین استانداردهای ملی است. در طول سال های گذشته اقدامات متعددی در این زمینه صورت گرفته است که البته، اغلب آنها به حوزه ی طراحی و ساخت انواع سلول های فتوولتائیک مربوط می گردد و در حوزه ی نیروگاهی فعالیت ها بسیار کم بوده است. در این راستا، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف به عنوان نخستین حرکت ملی، تدوین استانداردهای ملی انرژی خورشیدی با محوریت نیروگاه خورشیدی را بر اساس استانداردهای معتبر بین المللی در دستور کار خود قرار داد. بخش اول این مقاله به گردآوری و پردازش استانداردهای معتبر بین المللی در زمینه فتوولتائیک و بخش دوم آن به اولویت بندی و انتخاب گزینه های مناسب برای پیشنهاد به سازمان ملی استاندارد اختصاص دارد. بر اساس تحلیل ها و شاخص های مورد نظر این مقاله، فهرست 20 استاندارد اولویت دار به سازمان ملی استاندارد پیشنهاد شد که برخی از آن ها در برنامه سازمان استاندارد قرار گرفته است.

توانایی و قابلیت سازمان ها در مدیریت بحران ها و چالش ها، تأثیر قابل توجهی بر تاب آوری جامعه دارد. سازمان ها در زمان های بحران خدمات ضروری ارائه می کنند و نقش بسیار مهمی در سرعت بازگشت جامعه به شرایط عادی ایفا می کنند. از این رو تاب آوری سازمانی به معنای ظرفیت سازمان در پیش بینی بحران، واکنش مناسب به شرایط بحرانی، کاهش اثرات و مقاومت در برابر آسیب های آن و نهایتاً بازیابی از شرایط بحرانی، تبدیل به یک موضوع مهم در تحقیقات سازمانی شده است. در سازمان های تحقیقاتی، نوآوری های ویرانگر سازمان های رقیب، چالش بزرگ و بحرانی است که مواجه شدن با آن نیازمند تاب آوری سازمانی است. این تحقیق به بررسی رابطه بین ابعاد مدیریت دانش و تاب آوری در یک سازمان تحقیقاتی پرداخته ایم. جامعه آماری تحقیق،تعداد 60 نفر پژوهشگران سازمان تحقیقاتی می باشد ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه توزیع شده بین اعضا جامعه آماری می باشد و پرسشنامه های تکمیل شده مبنای تحلیل این پژوهش قرار گرفته است. روایی و پایایی پرسشنامه مذکور به ترتیب با استفاده از نظر خبرگان و محاسبه آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفته است. بعلاوه برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از از نرم افزارspss استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که که بین نوآوری در مدیریت دانش و انتقال دانش با تاب آوری سازمانی رابطه معناداری وجود ندارد اما بین ابعاد حفظ دانش، کاربرد دانش، کسب دانش، مستند سازی نتایج مدیریت دانش و خلق دانش با تاب آوری سازمانی رابطه معناداری وجود دارد بنابراین سازمان باید فرایند های انتقال دانش و نوآوری در مدیریت دانش را مورد بازنگری قرار داده تا درجهت تاب آور سازی سازمان حرکت نمایند.

رشد روز افزون نیاز به انرژی و پایان پذیری سوخت های فسیلی از یک سو و افزایش آلودگی های زیست محیطی از سوی دیگر، محرکی شده است که محققان و سرمایه گذاران در بخش انرژی، به سمت مهار و تامین انرژی از منابع تجدیدپذیر جذب شوند. با توجه به پتانسیل بالای تابش در مناطق وسیعی از کشور ایران اسلامی، از میان این منابع، انرژی خورشیدی دارای جذابیت بیشتری است. در یک طبقه بندی ساده، فناوری های تولید الکتریسیته از خورشید به سه دسته فتوولتائیک، متمرکزکننده گرمایش خورشیدی و فناوری های نوظهور، شامل حوضچه ها و تنوره خورشیدی تقسیم می شوند. در میان این سه دسته، فناوری فتوولتائیک که بر اساس تبدیل نور خورشید به الکتریسیته عمل می کند، بیشترین رشد را داشته و امروز کشورهای زیادی از آن در قالب متصل به شبکه و مستقل از شبکه استفاده می کنند. در میان دو دسته دیگر نیز فناوری گرمایش خورشیدی، به ویژه روش سهموی خطی گسترش بیشتری یافته است. همچنین، تحلیل آماری بزرگ ترین نیروگاه های احداث شده با فناوری های فتوولتائیک و گرمایشی نشان از برتری چشم گیر فناوری فتوولتائیک از بُعد هزینه احداث و سطح زمین اشغال شده، و نیز انعطاف پذیری نصب و راه اندازی در میان انواع فناوری های خورشیدی دارد.

پایان پذیری منابع انرژی فسیلی و اثر نامطلوب آن ها بر تغییرات آب و هوایی سبب شده است تا رویکرد جایگزینی این سوخت ها با منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر به سرعت در سطح جهان گسترش یابد. کشور ایران نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و پتانسیل بالای تابش خورشید، از فرصت ایده آلی برای توسعه صنعت انرژی خورشیدی، بویژه سامانه های فتوولتائیک برخوردار است. سلول و مدول فتولتائیک، مهمترین و پرهزینه ترین اقلام سامانه های فتوولتائیک محسوب می شوند که باید از طریق سازندگان خارجی و یا داخلی تأمین شوند. اطمینان از کیفیت این محصولات برای دستیابی به بازدهی و طول عمر بالای سامانه های فتوولتائیک ضروری است. آزمایشگاه مرجع سلول و مدول فتوولتائیک، به عنوان یک نهاد مسوول در این امر، علاوه بر تضمین کیفیت محصولات و خطوط تولید، می تواند به تحقیق و توسعه این فناوری نیز کمک کند. این مقاله با توجه به انجام این سه وظیفه، بر امکان سنجی و طراحی مفهومی آزمایشگاه مرجع سلول و مدول فتوولتائیک متمرکز شده است. در این تحقیق به فهرست و رویه انجام آزمون های استاندارد، تجهیزات و استانداردهای مرتبط، نحوه تأمین خارجی و داخلی تجهیزات آزمایشگاهی، پیشنهاد ساختار سازمانی، برآورد فضای آزمایشگاهی و در نهایت برآورد زمان و هزینه تأسیس و راه اندازی آزمایشگاه اشاره شده است.

محیط پیچیده، متغیر و غیرقابل پیش بینى سازمان های نظامی نیازمند به نوآوری و خلاقیت، کشف راه ها و محصولات جدید، توانایى پایش، شناسایى و تسلط بر فناورى های نوین و شناسایی فرصت های جدید است. این مقاله به بررسی رابطه بین مدیریت دانش و خلاقیت و نوآوری در یک سازمان تحقیقاتی نظامی پرداخته است. جامعه آماری تحقیق 60 نفر پژوهشگران بخش تحقیقات این سازمان است و پرسشنامه های تکمیل شده مبنای تحلیل قرار گرفتند. تحقیق از نوع کمی و همبستگی_توصیفی است. ابزار جمع آوری داده تحقیق پرسشنامه استاندارد است. روایی پرسشنامه توسط افراد خبره و تحقیقات قبلی و پایایی پرسشنامه تحقیق به وسیله آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیریت دانش 908/0 و برای پرسشنامه خلاقیت و نوآوری 880/0 تایید شده است. برای تجزیه وتحلیل داده های تحقیق از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد بین ابعاد مدیریت دانش شامل کسب دانش، خلق دانش، کاربرد دانش، انتقال دانش، حفظ دانش، نوآوری در مدیریت دانش و مستند سازی نتایج مدیریت دانش با مدیریت خلاقیت و نوآوری سازمانی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ضریب پیرسون برای فرضیه های تحقیق نشان از شدت این رابطه و همسویی دارد. این نتایج توجه مدیران را برای بهبود نوآوری در سازمان به ابعاد مدیریت دانش ضروری می نماید.

انتشار بی رویه گازهای گلخانه ای و پدیده گرمایش زمین در چند دهه اخیر سبب اثرات نامطلوب بر تغییرات آب و هوا شده است. بخش برق و نیروگاه ها با حدود 5/37 درصد از انتشار کربن، یکی از مهم ترین منابع انتشار گازهای گلخانه ای در سطح جهان است که عمدتا منشا فسیلی دارد. این درحالی است که نصب هر kW 100 برق نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک می تواند سالانه از انتشار 100 تا 140 تن CO 2 جلوگیری کند. «مکانیزم توسعه پاک (CDM)»یکی از سازوکارهای پروتکل کیوتو است که با هدف مشارکت کشورهای در حال توسعه در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در سه مرحله تصویب ایده پروژه، ثبت پروژه و صدور گواهی کاهش انتشار اجرا می شود. مهم ترین سند این سه مرحله، سند طراحی پروژه است که شامل ابعاد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی طرح می شود. بیش از 67% طرح های CDM را طرح های انرژی تجدیدپذیر تشکیل می دهد که حدود 5% آن مربوط به فناوری خورشیدی (عمدتا فتوولتائیک) است. تحلیل های آماری روی پروژه های فتوولتائیک مقیاس بزرگ (بالای 10 مگاوات) نشان می دهد که ظرفیت کاهش انتشار این فناوری به طور متوسط tCO2/MW 1369 است. به علاوه، درآمد حاصل از فروش گواهی کاهش انتشار این نیروگاه ها می تواند بیش از 70% هزینه تعمیر و نگهداری سالانه نیروگاه را تامین می کند.