معصومه نورمحمدی

کلیسای قبطی در مصر مجموعه ای از آئین قدیم اسطوره ای قبطیان ‘ افکار یونانی بخصوص افلاطون ‘ اخلاق رواقی ‘ ثنویت شرقی ‘ توحیدی و ادیان موسی و عیسی (ع) بود که از دوران بطالسه در قبل از میلاد مسیح تا قرن هفتم میلادی فعالیت داشت . مرکز آن اسکندریه بود . عنصر غالب در این مکتب از لحاظ فلسفی ‘ تفکر نوافلاطونی و از نظر دیانت مسیح نیز ایده مونوفیزیت (یک طبیعتی ) داشت که مخالف کلیسای دولتی بیزانس بوده است . چون مصر به وسیله مسلمین در 640 م فتح شد ‘ فرهنگ و عرفان اسلامی از عناصر علمی آن تأثیر پذیرفت .

عنوان کتاب""جهان در عصر باستان"" ازمارکوس اورلیوس تا محمد(ص)به زبان انگلیسی است . نویسنده آن پیتر براون استاد سابق دانشگاه آکسفورد می باشد. این کتاب شامل شانزده فصل است که چهار فصل پایانی آن راجع به ایران و روم در قرن ششم میلادی و نیز فتوحات اسلامی است . فصل سیزدهم آن تحت عنوان""امپراطوری های شرق(640-540 م""است : دراین فصل به وقایع بین النهرین در قرن پنجم میلادی و نیز افکار مانی اشاره می شود. سپس به اوضاع سیاسی ایران در زمان انوشیروان و خسروپرویز می پردازد و با جنگ خسروپرویز و هراکلیوس خاتمه می پذیرد‘ که در شماره گذشته مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی ترجمه و چاپ شد. فصل چهاردهم با عنوان""جهان در قرون وسطی"" است : در این فصل نویسنده متذکر می شود که آباء کلیسا بعد از جنگهای صلیبی هراکلیوس با ایرانیان قدرت یافتند‘کشیشان جانشین شورای شهر شدند و از مردم مالیات دریافت می کردند. نویسنده به طنز می نویسد: ((خدمات کشیشان کمتر از انقلاب اجتماعی نبود. تعداد کتابخانه ها در این زمان افزون شد. کتابها به زبان لاتین بود که زمان مذهبی بشمار می آمد. کتاب شیئی مقدس شد و فرهنگ هلنیسم هرچند سکوت اختیار کرد‘ولی منابع طبقات ممتاز بیزانس را حفظ نمود. ادبیات کلاسیک بصورت جعل اسناد در اختیار کشیشان قرار گرفت . سرودها و آداب نماز در کلیساها تغییر کرد. موسیقی‘تغییر نقش سکه ها‘شمایل پرستی بر عامه مسیحیان مؤثر شد و انسانهای مقدس مکان خویش را به اشیاءمقدس واگذار کردند. فرهنگ جدید مسیحی تحت سلطه مسلمین قرار گرفت. مسلمانان همگی بندگان""الله""بودند و سایرین اهل ذمه شدند.