مهدی نایه در

شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) یکی از باسابقه ترین خطوط هوایی جهانی، منطقه ای و به تعبیری مادر صنعت هواپیمایی کشور است. بررسی روند فعالیت این شرکت هواپیمایی در شش دهه فعالیتش حاکی از روند نزولی آن در سهمش در بازار حمل ونقل هوایی کشور به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های رقابت پذیری خطوط هوایی است. علاوه بر استراتژی های کلی تجاری شرکت های هواپیمایی و عوامل اقتصادی، آنچه به طور درخورتوجهی توان رقابتی هما را در بازار حمل ونقل هوایی کاهش داده است، عوامل غیراقتصادی و واقعیت های اجتماعی است که از بیرون بر این بنگاه تحمیل شده و بر رقابت پذیری آن تأثیرگذار بوده است. این مقاله، در پی واکاوی تفسیر و فهم رقابت پذیری به عنوان هسته اصلی موفقیت یا شکست بنگاه های اقتصادی و همچنین شناسایی متغیرهای اجتماعی دخیل در رقابت پذیری خطوط هوایی از دیدگاه مدیران عالی و ارشد هما بود. مطالعه با رویکرد کیفی و به روش تحلیل مضمون (تحلیل تماتیک) انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 23 نفر از مدیران پیشین و کنونی هما جمع آوری شد. برای دسته بندی مضامین از ابزار تجزیه و تحلیل PEST بهره گرفته شد. مضامین احصاء شده در چارچوب متغیرهای کلان محیطی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناروی عبارت اند از: مداخلات دولت، تحریم، ضعف نهاد تنظیم کننده، نگرش دولت به حمل ونقل هوایی، ساختار بازار، ویژگی های بنگاه، بحران صندوق بازنشستگی هما، نبود ثبات مدیریتی، تنگناهای مدیریت دولتی، تنوع ناوگان، ورود رقبا، نرخ ارز، نگرش های شهروندان، بُعد خانوار، اعتقادات و باورهای مذهبی و پرت شدگی از تحولات فناوری. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد، در بین متغیرهای کلان محیطی، متغیرهای اجتماعی (بعد خانوار و اعتقادات و باورهای مذهبی) برای رقابت پذیری هما فرصت ساز هستند. 

این مطالعه باهدف کاوش برساخت اجتماعی ناکامی اقتصادی و چگونگی تفسیر و فهم آن از دیدگاه صاحبان بنگاه های کوچک و متوسط مستقر در شهرک صنعتی کاشمر واقع در استان خراسان رضوی است. داده ها از طریق مشاهده، مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی گردآوری شده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش گرندد تئوری استفاده شده است. مشارکت کنندگان در تحقیق را 12 نفر از صاحبان بنگاه ها که به شیوه نمونه گیری نظری با حداکثر نوسان انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان داد که نوسانات بازار ارز، موانع نظام بانکی و اختلافات شرکا از شرایط اصلی ناکامی اقتصادی هستند و مدیریت سنتی، پایین بودن سطح تخصص نیرو و ماهیت تقلیدی حاکم بر صنعت بسترهای لازم ناکامی اقتصادی را فراهم می کنند. همچنین دولت، نظام بروکراسی، فرهنگ ضد سرمایه دار و بستر اجتماعی به عنوان شرایط زمینه ساز ناکامی اقتصادی عمل می کنند. نتایج پژوهش نشان داد که ناکامی علاوه بر بعد اقتصادی، به دلیل پیوند نزدیک آن با منزلت و اعتبار اجتماعی افراد دارای معانی خاص اجتماعی نیز هست.

" پایان‌پذیری سوخت‌های فسیلی، نیاز مناطق روستایی به انرژی، اثرات زیست‌محیطی، مشکلات ناشی از حمل‌ونقل مواد سوختی و پراکندگی روستاهای کشور، لزوم توجه به تامین انرژی این مناطق از منابع انرژی محلی و تجدیدپذیر را مطرح می‌سازد. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های انجام گرفته در زمینه استفاده از انرژی تجدیدپذیر، طرح نصب آبگرمکن‌ها و حمام‌های خورشیدی در نواحی روستایی است. مسئله مهم در موفقیت این برنامه پذیرش آن توسط روستاییان است. این پژوهش با روش پیمایش و در روستاهای شهرستان بردسکن در استان خراسان رضوی انجام شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش در بین متغیرهای مورد بررسی (سن، تحصیلات، نگرش نسبت به تکنولوژی، نگرش نسبت به سکونت دائم در روستا، میزان درآمد، دسترسی به اعتبارات و مزیت نسبی) دو متغیر میزان درآمد خانوار روستایی و مزیت نسبی آبگرمکن‌های خورشیدی خانگی پذیرش آن را توسط روستاییان تبیین می‌کند. به‌عبارتِ‌دیگر با افزایش میزان درآمد بر میزان پذیرش آبگرمکن خورشیدی افزوده می‌شود. ... "