اجمالی بر ارتباطات ماهوارهای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تحقیقات فضائی به عنوان شاخهای از علم و فناوری طی چهل و چند سالی که از پرتاب نخستین ماهواره به فضا میگذرد، پیشرفتها و تحولات شگرفی داشته است. در مسیر این توسعه و تحول، بسیاری از شاخههای علم فیزیک نجومی، سیارهشناسی و فیزیک پلاسما یا علم مواد آن چنان گستردگی یافتهاند که بسیاری از دانشها و اطلاعات حاصل از آنها در سالهای قبل، غیرقابل دسترس و حتی دور از قدرت درک بشر بود. اکنون تحقیقات فضائی به مثابه ابزاری برای حل مسائل و مشکلات انسان بر روی زمین مورد توجه شدید محققان و دانشمندان قرار گرفته است و هر روز کشفیات جدیدی، قدرت انسان را در تسلط و کنترل بیشتر بر طبیعت افزون میکند. فناوری ماهوارهای به عنوان شاخهای مهم از تحقیقات فضائی، اکنون جایگاه عظیمی در زمینههای مختلف ارتباطی، زمینشناسی، هواشناسی، نظامی و غیره پیدا کرده است و در این میان، ماهوارههای تامینکننده ارتباطات راه دور تأثیر به سزائی بر ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بشر داشته است. امروزه درصد قابل ملاحظهای از مبادله پیام و ترافیک اطلاعاتی از طریق ماهواره صورت میگیرد و سیستمهای ماهوارهای، بسیاری از مشکلات بشر را حل کرده و در بعضی از حالات به مشکلات جوامع افزوده است اما به هر حال آنچه مد نظر است استفاده بهینه از این سرویس در جهت رفع مشکلات کشورها است. در حال حاضر، عملاً تمامی پهنه جهان از بزرگترین مناطق تا دور افتادهترین جزیرهها زیر پوشش گستردة شبکه ماهوارههای ارتباطی و مخابراتی قرار دارد و ارسال سیگنالهای مخابراتی از صوت و تصویر، تله تایپ و اطلاعات مولتی مدیا و غیره به بهترین نحو و با حداکثر سرعت، از طریق همین شبکهها صورت میگیرد. گسترش خارقالعاده ارتباطات ماهوارهای بیانگر تلاش بیوقفه انسان در به کارگیری فناوری جدید در جهت رفع نیازهای جوامع بشری است. پیشرفت چشمگیری که در زمینه تکنیکهای دیجیتالی ماهوارهها پدید آمده است مقدمات تولید و بهرهبرداری از شبکههای چند منظوره اطلاعاتی را فراهم آورده است. یکی از آخرین دستاوردهای استفاده از ماهواره در درمان و آموزش از راه دور است که از این طریق توانسته است بهترین متخصصان پزشکی و اساتید دانشگاهها را به دور افتادهترین نقاط جهان برساند و به این ترتیب جهشی در بخش تعلیم و تربیت و ارتقای سطح دانش و تحصیلات عالیه ایجاد کند. در حال حاضر، کاربردهای فناوری فضائی به قدری وسیع است که نمیتوان آن را در مقالهای مختصر توضیح داد. تا به حال هزاران ماهواره در زمینههای مخابراتی، رادیو ـ تلویزیونی، نظامی، جاسوسی، هواشناسی، سنجش از دور و غیره به فضا فرستاده شده است که در این نوشتار سعی میشود به توضیح مختصری از انواع هر یک پرداخته شود.