سعید کامیابی

جوهر برنامه یزی و مدیریت گردشگری شهری شناسایی منابع و عوامل موثر در توسعه ی گردشگری و استفاده بهینه و پایدار از آنها است، که در راستای تامین نیازهای فراغتی عامه شهروندان و بازدید کنندگان در مقیاس محلی، ملی و فراملی به کار می رود. یکی از مهمترین عوامل مذکور شرایط آسایش اقلیمی جهت گردشگری در فضای باز شهری می باشد. لذا با توجه به اهمیت آن جهت گردشگران و برنامه ریزان گردشگری با کمک پهنه آسایش بیوکلیمایی به پهنه بندی شهرستان های استان سمنان،همچون سمنان، شاهرود،دامغان،گرمسار و مهدی شهر پرداخته شد که درمیان شهرستان های استان،شهرستان مهدی شهر به دلیل ویژگی های جاذبه های طبیعی گردشگری خاص خود و همچنین به دلیل مطالعه کمتر در مورد آن بعنوان پایلوت و تاکید این مقاله انتخاب شد.هدف از این مقاله بررسی شرایط اقلیمی شهر مهدی شهر از لحاظ آسایش حرارتی جهت توسعه گردشگری در ماه ها و فصول مختلف سال از منظر اکوتوریسم است. در این مطالعه با استفاده از پارامترهای مهم اقلیمی (دما،رطوبت نسبی،باد،تابش، ساعات آفتابی و...) مستخرج از سالنامه آماری ایستگاه هواشناسی مهدی شهر(1389-1375)(سازمان هواشناسی کشور1390) و شاخص های زیست اقلیمی بیکر، ماهانی و ترجونگ و اولگی شرایط آسایش حرارتی منطقه در ماه ها و فصول مختلف سال در فضای آزاد استان سمنان در قالب نقشه با کمک نرم افزار های سیستم اطلاعات جغرافییای تهیه و تحلیل شد. نتایج شاخص های مورد استفاده نشان داد که در مهدی شهر از ماه فروردین لغایت آبان ماه (8 ماه از سال) دارای شرایط بهینه برای گردشگری در طبیعت و فضای آزاد از نظر آسایش حرارتی در ساعات شب و روز می باشد. هر چند که دو ماه تیر و مرداد به علت افزایش نسبی درجه حرارت این شهر دارای روزهای گرم می باشند اما وزش نسیم محلی کوه به دشت در طول ساعات شب و دشت به کوه در طول روز این وضعیت را به حد آسایش و قابل تحمل تبدیل می کند.همچنین در فروردین ماه و آبان ماه شرایط آسایشی در فضای آزاد بسیار خنک بوده که با پوشش لباس های مناسب فصول مذکور این شرایط تعدیل می یابد.

 ساماندهی نواحی شهری یکی از تصمیمات پیچیده و در عین حال حساس می باشد که توجه به آن از دیدگاه جغرافیایی مهم است. استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در تصمیم گیری های مهم شهری، قابلیت اطمینان تصمیم گیری را افزایش می دهد. لذا این تحقیق با هدف ارائه یک رویکرد جدید در ساماندهی نواحی شهری سمنان و کمک به تصمیم گیران شهری در اولویت بندی نواحی مناسب و ساماندهی آن با کمک روش تحلیل سلسله مراتبی انجام شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش توصیفی و استنباطی استفاده شد. جهت وزن دهی معیارها و پارامترهای مربوط، از مدل سلسله مراتبی AHP به دو روش استفاده از دانش کارشناسانو استفاده از مدل های ریاضی استفاده گردیده است. در روش اول از نظریات و تجربیات کارشناسان و اساتید مجرب و در روش دوم از نرم افزار Export choice استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که شرایط اقلیمی به موازات سایر عوامل محیطی از مهم ترین عوامل مؤثر در شکل گیری و تکوین و تداوم حیات شهری سمنان به شمار می آید. به منظور ساماندهی در سه ناحیه شهر سمنان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، ناحیه 1 (اولویت اول) و ناحیه 2 (اولویت سوم) و ناحیه 3 در اولویت دوم برای برنامه ریزی در جهت بهبود شرایط محیطی اولویت بندی شده اند. بنابراین به منظور بهسازی و نوسازی نواحی شهری سمنان لازم است که اوضاع اقلیمی متناسب با محیط مد نظر قرار گیرد.

امروزه در امر تصمیم گیری در مساله مکان یابی استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه همراه با سیستم اطلاعات مکانی نتایج کاراتری ارائه می دهد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارائه یک رویکرد جدید در مکان یابی پناهگاه و کمک به تصمیم گیران و متولیان امور شهری و پدافند غیرعامل درهنگام بروز احتمالی خطر و بحران در اولویت بندی مکان های مناسب و انتخاب مکان بهینه برای احداث پناهگاه چند منظوره در سطح شهر سمنان انجام شد. از روش تاپسیس برای تعیین وزن معیارهای تصمیم و اولویت بندی نواحی شهری و سیستم اطلاعات جغرافیایی در شناسایی مکان های مناسب و از فرایند تحلیل سلسله مراتبی در اولویت بندی مکان ها و انتخاب مکان بهینه استفاده شد. پژوهش به روش توصیفی –تحلیلی که از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نوع روش پیمایشی بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مقایسات زوجی و همچنین پرسشنامه محقق ساخته تاپسیس بود که در اختیار پنج نفر از خبرگان قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر دو بُعد مکانی و مدیریتی در مساله مکان یابی پناهگاه چند منظوره مورد توجه قرار گرفته است.

یکی از دلایل اصلی و مهم گرایش افراد به سرقت: فقر، بیکاری و تبعیض های طبقاتی می باشد. در این مقاله سعی شده میزان تاثیر مهاجرت در وقوع جرایم استان سمنان و عوامل اجتماعی و اقتصادی بررسی و واکاوی شود. بر اساس تحقیق های به عمل آمده استان سمنان در این پنج سال (1387- 1391) 5090 نفر مرتکب سرقت و جرایم مرتبط به آن شده اند. 2238 نفر به علت نزاع و ضرب و جرح دستگیر شده اند. در شهرستان های استان سمنان، شهرستان شاهرود رتبه اول در وقوع سرقت و جرایم را دارد و جرایم مرتبط با آن برابر با 2181 نفر می باشد و شهرستان سمنان با 1329 نفر در رتبه بعدی قرار دارد. شهرستان های دامغان و گرمسار در رتبه های بعدی هستند. همچنین در وقوع جرایم نزاع و ضرب و جرح شهرستان شاهرود با 1255 نفر در رتبه اول در استان قرار دارد و شهرستان سمنان، دامغان و گرمسار در رتبه های بعدی هستند. نتایج حاضر از پژوهش نشان داد که شرایط اقتصادی چون: رشد تورم وگرانی، وجود مشاغل کاذب پردرآمد، فقر و بیکاری و عوامل اجتماعی همچون: تراکم جمعیت و سطح سواد در وقوع جرایم سرقت و نزاع موثر می باشد و همچنین مهاجرت های صورت گرفته در این 5 سال در وقوع جرایم (سرقت و نزاع ) موثر بوده ولی معنی دار نبوده است، زیرا حدود 4275 نفر از سارقین بومی هستند و حدود 815 نفر از سارقین غیر بومی می باشند.

کشور ایران به لحاظ تصادفات و سوانح جاده ای و ترافیکی به عنوان یکی از کشورهای دارای بیشترین موارد تصادف و مرگ و میر ناشی ازآن معرفی شده است. در میان استانهای کشور، استان سمنان علیرغم تمام تمهیداتی که در سالهای اخیر توسط متولیان امور همچون پلیس راه و اداره کل حمل و نقل و پایانه های استان انجام شده است ولی باز هم در زمینه واژگونی این استان آمار بالایی دارد، لذا در این تحقیق علل تصادفات جرحی و فوتی جاده های استان سمنان در سال 1389 مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل کلیه تصادفات جرحی و فوتی جاده های استان سمنان در سال 1389 که توسط اداره کل حمل و نقل پایانه ها و پلیس راه استان به ثبت رسیده بود، پرداخته است. همچنین با بررسی فرمهای تصادفات و با استفاده از تحلیل های آماری، پارامترهای تاثیر گذار در وقوع تصادفات فوتی شناسایی شده و رابطه میان این پارامترها با تصادفات فوتی بیان گردید. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اکثر تصادفات فوتی و جرحی در جاده های مورد مطالعه زمانی اتفاق می افتد که فاصله بین دو شهر زیاد است. بطوری که محور شاهرود به سمت سبزوار آمار بالایی از واژگونی را دارد. علاوه بر این میزان تصادفات در فروردین و تیر ماه به علت تردد بیشتر از دیگر مواقع سال است.

در این تحقیق به بررسی آماری فرضیات راهکارهای افزایش آموزش کمی و کیفی در روستاها و مناطق محروم با استفاده از نرم افزار spss که قسمتی از پژوهشی با همین نام است می پردازیم،.آموزش روستایی به عنوان هدف توسعه و یا راهبرد دست یابی به آن در بسیاری از کشورها جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه که بخش زیادی از جمعیت آنها در روستاها زندگی می کنند مورد تاکید است، کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، مطالعه موردی این تحقیق روستاه های استان سمنان است در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است. ابتدا در روش آمارتوصیفی برای هر یک از پرسش نامه جدولی حاوی فراوانی و درصد نظرات پاسخ گویان تنظیم گردیده، سپس آمارهای توصیفی مانند میانگین، میانه، نما (مد) و انحراف معیار هر سوال محاسبه گردیده است. سپس نمودار ستونی مربوط به درصد فراوانی گزینه های هر سوال محاسبه گردیده است.برای رد یا اثبات هر فرضیه پژوهش از روش آمار استنباطی به روش آزمون فرضیه، آزمون t-test استفاده گردیده است. نظر به این که یکی ازعوامل مهم انتخاب روش تحقیق شرایط مکانی و محیطی تحقیق می باشد، لذا ا روش های مختلفی برای تحقیق وجود داردکه با عنایت به موضوع انتخابی، این تحقیق به طور کلی تحقیقی ""توصیفی - کاربردی"" است که موضوع آن بررسی روابط موجود بین متغیرها (توصیفی) و ارایه پیش نهادهای کاربردپذیر در عرصه عملی (کاربردی) است. سطح تحقیق کاربردی است و نوع تحقیق میدانی و بررسی پس از وقوع یا علی است. در روش کاربردی به بررسی عینی و واقعی""بررسی راه کارهای افزایش آموزش کمی و کیفی در روستاها و مناطق محروم ""پرداخته می شود. در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده نمودیم که اطلاعات به طور مستقیم از افراد مطرح می باشد. در روش میدانی داده ها از پرسش نامه عادی بی نام حاوی سوالات بسته با مقیاس ترتیبی و گزینه ای در ارتباط با فرضیات پژوهش استفاده شده است. که نهایتا به نتایجی ختم گردید که به استناد آن به ارایه راه کارهایی در زمینه پرداختیم.

شهرها کانون هایی هستند که انسان ها را به همراه نیازها و احتیاجات مختلفشان در خود پذیرفته اند و عالی ترین نیازهای بشر در آن تبلور عینی یافته است. برآورد ریسک و ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای از یک شهر از موضوعات مهم و اساسی محسوب می شود. به عبارت دیگر، ریسک ترکیبی از خطر و آسیب پذیری است و از آنجا که آسیب پذیری ممکن است صورت های گوناگونی همچون آسیب پذیری جانی، عملکردی، اجتماعی، مالی و یا ترکیبی از این موارد را به خود بگیرد، تخمین برآرود ریسک نیاز به رهیافتی جامع نگر دارد. و لازم است تا در آن از روش، معیار و تخصص های گوناگونی استفاده گردد. در نتیجه پژوهش حاضر با رویکرد "توسعه ای – کاربردی" و از نظر روش تحقیق ترکیبی از روش های "توصیفی، اسنادی و تحلیلی و میدانی" می باشد. بدین شرح که با استفاده از متغیرهای مربوطه در دو شاخص "اجتماعی و کالبدی" که از طریق سازمان های مربوطه "شهرداری های استان، استانداری استان، مرکز آمار ایران و مطالعات کتابخانه ای" متغیرهای لازم جمع آوری و بررسی می گردد. در مرحله بعد جهت تجزیه و تحلیل یافته ها با رویکرد فضایی از جمله روش های " VIKOR و TOPSIS " استفاده گردیده است؛ همچنین جهت تکمیل اطلاعات و خروجی های مناسب بررسی ها از نرم افزارهای " ArcGIS ، GRAFER8 ، VISIO ، SPSS ، MINITAB " و دیگر برنامه های لازم استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داده است تفاوت زیادی بین شاخص و شهرستان ها از منظر آسیب پذیری وجود دارد. چراکه وزن شاخص ها دارای تفاوت زیادی بوده که میزان آن از (0) درصد تا (1) درصد متغیر بوده است. همچنین از نظر مکانی میزان TOPSIS بدست آمده میانگین آن برابر (0.372) درصد بوده است لذا میزان آسیب پذیری ناشی از زلزله علاوه بر اهمیت دوچندان آن در مدیریت بحران ضرورت بررسی آن در شاخص های مختلف از ضروریات برنا مه ریزی شهری می باشد.