عبدالمجید قرنجیک

بررسی کیفیت زندگی از ابعاد و دیدگاه های گوناگون، از اهداف مهم دست اندرکاران آن در حوزه های مختلف دانش و اجرا در سال های اخیر بوده است. این امر اهمیت توجه و ضرورت مطالعه در این حوزه را نشان می دهد. یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی، بعد شاخص های ذهنی کیفیت زندگی است که ارتباط تنگاتنگی با ویژگی های اجتماعی و فرهنگی جوامع دارد. کیفیت زندگی از این منظر به ویژه در نواحی روستایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و با بهره گیری از شیوه پیمایشی به بررسی ارتباط میان ویژگی های قومی- فرهنگی و شاخص های ذهنی کیفیت زندگی در میان روستائیان ساکن در ناحیه روستایی دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن می پردازد. تجزیه و تحلیل یافته های حاصل از مطالعه میدانی و تکمیل پرسشنامه که با استفاده از آزمون های آماری شامل آزمون T تک نمونه ای، میانگین، همبستگی پیرسون، کای اسکوئر و میانگین به کمک نرم افزار SPSS نشان می دهد که به رغم پایین بودن نسبی وضعیت معیشت و برخورداری از امکانات، وجود فرهنگ سنتی قوم ترکمن با ویژگی های خاص اجتماعی، مذهبی و معیشتی و علقه و وابستگی به مکان آباء و اجدادی و نیز ویژگی های درون گرایی و انزواطلبی، این کمبودها را کمرنگ تر می کند. از این رو سطح کیفیت زندگی از نظر شاخص های ذهنی در این ناحیه بالا بوده و رابطه معناداری با ویژگی های قومی- فرهنگی مردم آن دارد. بنابراین می توان گفت به لحاظ پایبندی اجتماع محلی مورد مطالعه به ویژگی های قومی- فرهنگی، میزان رضایت مردم از سطح کیفیت زندگی در شاخص های ذهنی بالاتر است. واژگان کلیدی: :

یکی از قلمروهایی که توان جذب سرمایه های داخلی و خارجی و به پیروی از آن، توسعه ی اقتصادی را در پی دارد، گردشگری است. بنابراین با توجّه به اهمّیّت روزافزون گردشگری در توسعه ی اقتصادی و اجتماعی جوامع انسانی، به ویژه در جوامع کوچک و کم برخوردار، وجود یک جاذبه ی خاص، می تواند سبب جذب گردشگران به منطقه شده و در توسعه ی آن مکان مؤثّر واقع شود. پتانسیل مناسب گردشگری ساحلی در شهرستان ترکمن و بازارچه های محلّی، ازجمله مصادیق جذب گردشگران و توسعه ی منطقه ای است. در این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی از نوع توصیفی همبستگی استفاده شده است تا از دید شاغلان در بازارچه، تأثیر گردشگری ساحلی در توسعه ی بازارچه ی اسکله ی بندرترکمن مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. داده های مورد نیاز با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات کتابخانه ای و همچنین با به کارگیری پرسشنامه ی تدوین شده ی پژوهشگر، بازدید میدانی و مصاحبه با سازمان های مرتبط و فروشندگان مستقر در بازار، گردآوری شد. این پرسشنامه شامل 9 سؤال به شیوه ی لیکرت و 21 سؤال باز بوده است. روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از نظرهای گروهی از استادان و پژوهشگران حوزه ی مورد نظر و آزمون کرونباخ سنجیده شد که رقم به دست آمده (7/0) بیانگر اعتبار مناسب پرسشنامه است. با استفاده از آزمون رگرسیون و استفاده از آزمون های آماری پارامتریک و غیرپارامتریک متناسب با فرضیه ی پژوهش، داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان از تأثیر مثبت گردشگری در توسعه و رشد فیزیکی، توسعه ی اقتصادی بازارچه ی ساحلی، اشتغال نیروی انسانی و ایجاد فرصت های شغلی و افزایش درآمد در منطقه دارد. در انتها نیز الگویی برای توسعه و بهبود گردشگری و درنتیجه، توسعه ی اقتصادی بیشتر بازارچه ارائه شده است.

سیاست های دولت ها یکی از عوامل اثرگذار در فعالیت های کشاورزی است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و استفاده از روش تحقیق نظریه زمینه ای، به بررسی این عوامل در دو شهرستان ترکمن و گمیشان در استان گلستان طی دوره 1360 تا 1390 پرداخت و در آن، مطالعات میدانی از طریق انتخاب 32 نفر مشارکت کننده به روش گلوله برفی، صورت گرفت. یافته ها نشان داد که چهار سیاست کشت و توسعه محصولات راهبردی، تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی با ایجاد شهرک های صنعتی در نواحی روستایی، سدسازی و نیز تسطیح و زهکشی اراضی عمده ترین سیاست های اثرگذار دولت در ساخت زراعی و فعالیت های مولد زراعی ناحیه مورد مطالعه به شمار می روند؛ افزون بر این، افزایش اشتغال روستاییان و افزایش توان خاک از پیامد های مثبت دو سیاست تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی و تسطیح و زهکشی اراضی بوده و همچنین، کاهش منافع اقتصادی، تغییر الگوی کشت، کاهش آب رود، افزایش هزینه های دامداری و کاهش دامداری و در نهایت، ناپایداری فعالیت های زراعی و اقتصاد روستایی و نیز ضعف فعالیت های مولد زراعی از پیامدهای منفی سیاست های دولت ارزیابی شده است.