عبدالامیر فرضی دیری

در کلان شهر تهران، مدیریت بازیافت پسماند شهری با تولید روزانه بیش از 6500 تن شامل 42% پسماند خشک، حائز اهمیت می باشد. یکی از مراکز خدمت رسانی جلب مشارکت های مردمی و تبلور عینی اجرای تفکیک پسماند خشک در جهت حفظ محیط زیست و اهداف توسعه پایدار، غرفه بازیافت است. در این پژوهش استفاده از نظرات صاحب نظران با هدف مدلسازی معیارهای موثر مکانیابی غرفه بازیافت شهر تهران با رویکرد اثر بخشی و کارایی آن مورد توجه قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. به دلیل خصیصه فضایی مکانیابی و به خاطر ویژگی عدم قطعیت ذاتی مسائل شهری، جهت مشخص نمودن پارامترهای موثر بر مکان گزینی غرفه بازیافت از روش دلفی فازی و برای تعیین وزن معیارها و زیر معیارها از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد 5 معیار اصلی و 16 زیر معیار از شاخص های بارز محسوب می شوند و معیارهای «مرکزیت» ، «کارایی و همپوشانی» ، «عوامل و ویژگی های بومی» ، «سازگاری» و «ناسازگاری» و زیر معیارهای «تراکم جمعیت» ، «قابلیت دسترسی» ، «پتانسیل اقتصادی غرفه» ، «مشارکت مردمی» و «عدم همجواری با مراکز نظامی و امنیتی» به ترتیب در الویت های اول تا پنجم مولفه های موثر در مدل مکانیابی غرفه بازیافت پسماند خشک شهر تهران می باشند.

در کلان شهر تهران، اجرای موفقیت آمیز تفکیک پسماند از مبدا به مشارکت وسیع شهروندان بستگی دارد و شهرداری تهران با ایجاد و استقرار تسهیلات مورد نیاز از جمله غرفه های بازیافت می تواند در تبلور عینی تفکیک پسماند در جهت حفظ محیط زیست و اهداف توسعه پایدار نقش موثری را ایفا نماید. مدیریت بازیافت پسماند شهری با تولید روزانه بیش از 6500 تن شامل 42% پسماند خشک، حائز اهمیت می باشد. آمار جمع آوری روزانه پسماندهای خشک توسط 460 دستگاه غرفه بازیافت حدود 40 تن در سطح شهر تهران می باشد که از این میزان حدود 32% آن(8/12 تن در روز) از طریق 81 دستگاه غرفه بازیافت مناطق غربی از شهروندان دریافت می گردد. هدف این پژوهش، مدلسازی مدیریت پسماند خشک غرفه های بازیافت در مناطق غربی شهر تهران بوده است. ابزاری که برای مدلسازی چنین تحلیلی به کار گرفته می شود نرم افزار ARC GIS است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. به دلیل خصیصه فضایی مکانیابی و به خاطر ویژگی عدم قطعیت ذاتی مسائل شهری، مبنای کار این پژوهش تهیه لایه های اطلاعاتی بر مبنای عوامل و معیارهای موثر در مکان گزینی غرفه بازیافت و تلفیق و همپوشانی آنها در محیط نرم افزاری ARC GIS با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و استنتاج منطق فازی است. بررسی نتایج مدل تدوین شده نشان می دهد حدود 50% از سطح کل مناطق 5، 9، 21 و 22 شهرتهران پتانسیل بهره وری مطلوب برای مکان گزینی غرفه بازیافت را دارد حال آنکه هم اکنون 74% غرفه های بازیافت موجود و مستقر از بهره وری مطلوب برخوردار نمی باشند. بیشترین و کمترین درصد بهره وری مطلوب غرفه های بازیافت موجود 39% و 4% به ترتیب مربوط به مناطق 5 و 22 شهرداری می باشد.