نسیم حیدری نژاد

توزیع جغرافیایی مخاطرات طبیعی که به کشته شدن تعداد زیادی و ویرانی جوامع انسانی می انجامد بر جغرافیای نواحی با رشد بی برنامه منطبق می باشد. رشد بی رویه شهرها وخزش مناطق شهری بر بستر طبیعی بدون توجه به خطرات طبیعی لزوم توجه به برنامه ریزی شهری در تعیین حریم امن و پایدار شهرها را می طلبد. بی شک تعیین حوزه امن در شهرها درتقلیل خطرات وآسیب پذیری شهرها رهگشا خواهد بود. در این پژوهش با بررسی رشد فیزیکی شهر اصفهان و با توجه به داده های مربوط به گسترش مناطق شهری آن با استفاده از مدل آنتروپی شانون سعی در تبیین گسترش شهر اصفهان وآسیب پذیری حاصل از آن خواهیم داشت. ماحصل بررسی انجام شده در این پژوهش، نشان می دهد: 1- در سال های اخیر (1382- 1375) تراکم ساخت و سازهای شهری افزایش داشته است. 2- گسترش شهر در جهات نامشخص، لزوم تعیین حریم امن شهری را به امری اجتناب پذیر بدل می نماید. 3- علیرغم وجود گسل های فراوان در جنوب شهر، گسترش شهر اصفهان در جنوب شهر نیز ادامه دارد.

مقدمه: بررسی تحولات جمعیتی در کشور نشان از افزایش پیوسته جمعیت دارد که این رشد به احتمال زیاد تا ربع قرن آینده ادامه خواهد داشت. به علاوه، بسیاری ازسکونتگاهها در مناطق با آسیب پذیری بالا واقع شده اند. در این پژوهش، استان چهارمحال و بختیاری به لحاظ تحلیل دو عامل کلیدی در سال های اخیر مورد بررسی قرار می گیرد: آسیب پذیری لرزه ای سکونتگاهها و راه های ارتباطی. روش ها: در این پژوهش برای ارزیابی وضعیت سکونتگاهها و راه ها ابتدا با کمک روش وزن دهی عکس فاصله، از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی و با استفاده از داده های لرزه ای استان به حوزه بندی خطر زلزله پرداخته شد. پس از آن، وضعیت استقرار عوارض مورد بررسی در ارتباط با گسل ها و حوزه های ایجاد شده با استفاده از توابع همسایگی سنجیده شد. رویکرد کلی حاکم بر پژوهش روش تحلیلی- توصیفی است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که با در نظر گرفتن پتانسیل بالای گسل های فعال در استان، تعیین حریم امن در مجاورت گسل ها ضروری به نظر می رسد. این خطوط راهنما در اجتناب از خطرات گسیختگی مستقیم گسل ها در برنامه ریزی شهری، مدیریت بحران، و علوم زمین بسیار کاربردی است. بر مبنای فاصله آسیب پذیر در اطراف گسلها، مجموعاً 7 شهر و 58 روستا با خطر مستقیم گسیختگی ساختگاه مواجه هستند و در مجموع در حدود 1072590 کیلومتر از راه های موجود در استان، آسیب پذیری بسیار بالایی را نسبت به گسیختگی گسل نشان می دهند. نتیجه گیری: نتیجه به دست آمده بیانگر آن است که در نواحی غربی و شمال غربی با تراکم بیشتر سکونتگاههای روستایی و راه های ارتباطی مواجه هستیم؛ در صورتی که سکونتگاههای شرقی بزرگتر، پراکندگی آنها بیشتر و فراوانی آنها کمتر است. توسعه فزاینده سکونتگاهها و راه های ارتباطی بر روی این نواحی پتانسیل خطر خیزی لرزه ای استان را به طور فزاینده ای افزایش داده است.