سکینه بابایی

در این مقاله، به تبیین جامعه شناختی عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به مصرفِ شبکه هاى اجتماعى مَجازی براساس نظریه والتر بنیامین و مُدل ارتباطی اقناع رسانه اى موریس روزنبرگ و کارل هاولند پرداخته شده است. در مُدل نظرى تحقیق، مفروض اصلى آن است که شبکه هاى اجتماعى مَجازی به عنوان یک شبکه ارتباطى در بستر تکنیک های اقناع سازی بر رفتار مصرف گرایانه جوانان تأثیر می گذارد. به عبارت دیگر، گرایش جوانان به مصرفِ شبکه هاى اجتماعى مَجازی به عنوان متغیر وابسته، تحت تأثیر عواملى نظیر اعتماد به مبلغان، گرایش به منبع پیام، گرایش به ماهیت پیام، میزان گیرندگى پیام، اعتماد به نفس جوانان و متغیرهاى زمینه اى است. حجم جمعیتِ آماری، 227790 نفر و متشکل از جوانان 18 سال تا 29 سال ساکن در مناطق شهرى زنجان است. به عنوان نمونه آماری 368 نفر از جمعیتِ آماری بنا بر قواعد تعیین حجم نمونه و براساس روش نمونه گیری چند مرحله اى خوشه اى و سهمیه اى انتخاب گردیدند. با استفاده از پرسشنامه هدایت شده، اطلاعات مورد نیاز جمع آورى و با کمک نرم افزار SPSS پردازش گردید. یافته های تحقیق نشان می دهند که تفاوت معنادارى میان پاسخگویان دختر و پسر از نظر گرایش به منبع پیام، گرایش به ماهیت پیام، میزان گیرندگى پیام و اعتماد به نفس وجود ندارند؛ در عین حال، پسران بیش از دختران به مبلغان شبکه هاى اجتماعى اعتماد دارند و گرایش بیشترى به مصرفِ شبکه هاى اجتماعى نشان می دهند. از این روست که تفاوت جنسیتى جوانان مصرف کننده شبکه هاى اجتماعى مَجازی حائز اهمیت می گردد. تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر، نشانگر آن است که برحسب ارزش بتا (β)، در مجموع 64 درصد تغییراتِ گرایش به مصرفِ شبکه هاى اجتماعى مَجازی (64/0= R2)، بستگی به ارتقای گرایش به منبع پیام (64/0+)، گیرندگى پیام (43/0+)، اعتماد به مبلغان (20/0+) و اعتماد به نفس (09/0+) در بین جوانان (13/0+) متأهل (17/0+) شهر زنجان دارد. 

    در این مقاله، به تبیین جامعه شناختی تأثیر اقناع رسانه ای بر فرآیند جامعه پذیرى سیاسی جوانان پرداخته می شود. از این رو، براساس تحلیل مسیرِ عوامل مؤثر بر جامعه پذیرى سیاسیِ رسانه ای جوانان، برمبنای نظریه ویلبور شرام درقالب مُدل های پنج گانه مُدل اقناع سیاسیِ رسانه ای، مُدل آگاهی سیاسیِ پیام، مُدل ارزش سیاسیِ پیام، مُدل گرایش سیاسی پیام، مُدل گزینش سیاسیِ پیام های مهم، مسیرِ فرضیه های پژوهش مَدنظر قرار می گیرد. بنابراین برای بر نظرسنجی و مراجعه به مخاطبان پیام های سیاسیِ رسانه ای جوانان، 368 نفر از دانشجویان جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان با استعانت از قواعد تعیین حجم نمونه به عنوان نمونه آماری و براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و سهمیه ای، به طور تصادفی از بین دانشکده های این دانشگاه انتخاب گردیدند. سپس با استفاده از پرسشنامه هدایت شده، داده های مورد نیاز جمع آورى و به کمک مجموعه آمارى براى علوم اجتماعى (SPSS) پردازش شده است. یافته های تحقیق طبق ضریب همبستگى پیرسون (r) نشان می دهد که طی فرآیند بحران های سیاسی در فضای مَجازیِ شبکه های اجتماعی، دانشجویان پسر (نسبت به دانشجویان دختر) هم از آگاهی سیاسیِ بالاتری در پیروى از پیام های سیاسی برخوردارند و هم اینکه گرایش سیاسی بالاتری به پیام های سیاسی دارند. در عین حال، میان دانشجویان پسر و دختر از نظر جامعه پذیرى سیاسیِ رسانه ای، اقناع سیاسیِ رسانه ایِ پیام های سیاسی، ارزش سیاسیِ پیام های سیاسی و گزینش سیاسیِ پیام های مهم سیاسی، تفاوت معنادارى وجود ندارند. در صورتی که براساس تحلیل رگرسیون چندگانه (R) و تحلیل مسیرِ عوامل مؤثر بر جامعه پذیرى سیاسیِ رسانه ای جهتِ نیکوئى برازش مُدل نظرى، برحسب ارزش بتا (β) در مجموع 64درصد تغییراتِ جامعه پذیرى سیاسیِ رسانه ایِ پیام های سیاسی (R2)، به افزایش اقناع سیاسیِ رسانه ایِ پیام های سیاسی (54/0+)، افزایش آگاهی سیاسی در پیروى از پیام های سیاسی (26/0+)، کاهش ارزش سیاسیِ پیام های سیاسی (17/0-)، افزایش گزینش سیاسیِ پیام های مهم سیاسی (17/0+) و افزایش گرایش سیاسی به پیام های سیاسی (10/0+)، در بین دانشجویان دخترِ (16/0-) ساکن در مسکن غیرشخصی (12/0-) با حجم بالای بُعد خانوار (12/0+)، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان بستگی دارد.