رها حسین پور

معماری بومی روستاهای ایران نمادی از تکامل زیستی انسان در تعامل با طبیعت در جهت پاسخ گویی به نیازهایش است و همواره در زیباترین شکل خود جلوه گر بوده و توسط مردم و معماران بی نام خلق شده است. تمامی این زیبایی کارایی، امروزه با صنعتی شدن و گسترش زندگی شهری رو به نابودی است. ساختمان های بی ارتباط با طبیعت و شیوه زندگی مردم روستایی جای خانه های زیبا و آرامش بخشی که تداعی گر زندگی واقعی است را گرفته اند. زیاده خواهی انسان امروز و بی توجهی به الگوهای پیشینه ساخت، ساختمان های فرمیک و ناهمگون را به همراه دارد که علاوه بر عدم تسلسل انگاره های معماری گذشته، آهنگ درون بافتی را (که نتیجه سال ها تجربه انسان به شکل پایدار نسبت به اقلیم و فرهنگ ایجاد شده اند) نیز مخدوش می کند و روبه زوال می برند. بنابراین، در ابتدا مستند کردن الگوهای موجود و سپس طراحی الگوهای جدید و معاصرسازی الگوهای گذشته امری بسیار ضروری و حائز اهمیت است. در این پژوهش، معماری هورامان به مثابه یک متن، بر مبنای انتظام های کالبدی و اقلیمی موردبررسی قرار می گیرد. سپس با روش تحقیق کیفی و راهبرد استدلال منطقی، الگوهای معماری و ساخت در منطقه اورامانات کردستان، با استفاده از وب سایت تحلیل آب و هوایی «وُرلد وِدِر آنلاین» آنالیز و همچنین با استفاده از نرم افزار «دپس مپ» گونه شناسی و مستند شده اند. این پژوهش در پی آن است تا ویژگی های مطرح معماری (ازنظر چیدمان و پلان به جهت طراحی مسکن تکاملی جدید روستایی) برای منطقه اورامانات که منطبق بر شیوه زیستی و نیازهای امروزی ازنظر الگوی ساخت بهینه است، را ارائه دهد. دستاورد این پژوهش ارائه دهنده الگوهای ساخت و چیدمان از بعد گونه شناسی تطبیقی است، که نشان می دهد تیپولوژی سه گانه جغرافیایی منطقه اورامانات (جلگه ای، کوهستانی، جلگه ای-کوهستانی) با پیروی از جهت گیری شرقی - غربی و شمالی - جنوبی (تابعی از شکل زمین و سرمای حاکم و منطبق با شرایط اقلیمی)،جنبه های مختلفی از نیازهای زیستی را در سازمان دهی فضاها پاسخ داده است.