رهام یزدان پناه

هدف این پژوهش ارائه الگویی برای شناسایی پتانسیل خوشه های کسب و کار و عوامل و شاخص های موثر بر تشکیل آن ها در مناطق کمتر توسعه یافته ایران است. نوع پژوهش کاربردی، آمیخته، عمدتاً با استفاده از روش دلفی و از تفسیر هم استفاده شده، استقرایی و از نظر جمع آوری داده ها، پیمایشی است. روش نمونه گیری در مرحله کیفی غیر تصادفی، قضاوتی، هدفمند و ملاک محور و از تکنیک نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید،نمونه ها از نوع متجانس، تعداد خبرگان در مرحله اول پژوهش با توزیع 75پرسشنامه و دریافت 62 پاسخنامه در راند اول شروع و با 18 نفر در انتهای راند چهارم و حصول اجماع و توافق مناسب پایان یافت. در مرحله کمی از نمونه گیری تصادفی و از تعداد 134 نفر از خبره استفاده شد.از آزمون های میانگین یک جامعه با نرم افزارSpss و از مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تائیدی با نرم افزارSmart Pls استفاده گردید.یافته ها نشان می دهد ده عامل و چهل و هفت شاخص کلیدی شامل:عامل مکانی و موقعیت جغرافیایی،عامل سیاست گذاری،عامل اقتصادی،عامل فرهنگی و اجتماعی،عامل سرمایه انسانی و فناوری،عامل آموزش،عامل فرصت ها و تهدیدات،عامل محصول یا خدمت،عامل توسعه پذیری،عامل آینده نگری و عامل بازار و 47 شاخص بشرح داخل متن مقاله،بعنوان عناصر اصلی پتانسیل شکل گیری و تشکیل خوشه های کسب وکار در استان های کمتر توسعه یافته ایران می باشند،رابطه معنادار بین عوامل و شاخص های استخراج شده با موضوع پژوهش به اثبات رسید.پیشنهادات:تسریع در اجرای فرامین اقتصاد مقاومتی، ایجاد رصد خانه ملی خوشه ها، حمایت از توسعه خوشه های مبتنی بر دانش بومی می باشد.