علیرضا مکاریان پور

لری هیکمن با نگاهی پراگماتیستی به فلسفه تکنولوژی وارد شده است. در این مقاله، از نسبت فلسفه تکنولوژی هیکمن با پراگماتیسم جان دیویی بحث خواهد شد. هدف این است که نتایج فلسفه دیویی در بحث از تکنولوژی مشخص شود. تا پیش از قرائت ارائه شده توسط هیکمن، کسی به دیویی به مثابه فیلسوف تکنولوژی نمی نگریست؛ اما هیکمن بر این باور است که دیویی دارای فلسفه تکنولوژی توسعه یافته ای است که برابر سنتی است که تکنولوژی را خودبسنده و دارای ذاتی بیگانه با انسان تلقی می کند. او در بیان تفاوت بین تکنولوژی و تکنیک به عنصر شناخت توجه دارد و تکنولوژی را حاصل مداخله تحقیق نظام مند در تکنیک می داند. دیویی با طرح مفهوم تکنولوژی طبیعی شده، تکنولوژی را به مثابه تحقیقی معرفی می کند که انسان درباره تکنیک های موجود انجام می دهد تا سازگاری با محیط خود را افزایش دهد و آن را متناسب با نیازهایش تغییر دهد. تکنولوژی در پراگماتیسم مولد دیویی به موضوعی فلسفی تبدیل می شود و فیلسوف می تواند با استفاده از شیوه ها و ابزارهای فلسفی، درک خود و افراد جامعه اش را از نحوهٔ پیوندِ میان وجوه متنوع فرهنگ تکنولوژیک ارتقا دهد و تأثیر معناداری بر جهان تکنولوژیکِ در حال تغییر داشته باشد. هیکمن ادعا دارد فلسفه دیویی می تواند بدون گرفتارشدن به نظام های کل نگر و فراتر از تحلیل زبان، فرهنگ تکنولوژیک را با ارزش های دموکراسی آشتی دهد. با این حال، تعریف دیویی از تکنولوژی، آن را به مفهومی کانونی و عام تبدیل می کند و در نقد او بر واقع گرایی، نشانه هایی از ظهور دوباره متافیزیک کل نگر به چشم می آید.