حسین زینل

تحقق عملی اندیشه ایجاد شبکه ارزیابی کیفیت دانشگاه های کشور در سایه ترغیب دانشگاه ها به پیاده سازی و اشاعه فرهنگ ارزیابیدرونیآموزش هاگرهخوردهاست.این مهم با تغییر رویکردهای بین المللی در حوزه آموزش مهندسی و پدیده اعتبارسنجی دوره های کارشناسی مهندسی با استاندارد و شایستگی های موردتوافق ضرورت یافته است. نقطه اشتراک نظام های نوین آموزش مهندسی دیدگاه پیامدمحور بوده است که قائل بر طراحی، اجرا و ارزیابی درس های مهندسی با مرکزیت برون دادها است. این رویکرد که مغناطیس حرکت خود را از اهداف تنظیم شده برنامه و به تبع آنها اهداف یادگیری درس می گیرد، ساختار ویژه ای برای تطبیق با ملاک های اشاره شده مراکز اعتبارسنجی و شاخص های ارزیابی درونی و برونی دانشگاه ایجاد می کند. نقش طرح درس به عنوان چراغ هدایت درس در شکل دهی و انسجام رویکردهای آموزشی و سنجشی سیستم پیامدمحور کلیدی و راهبردی است. لذا بازنگری ساختاری آن برای استفاده بهینه ضروری است. در این نوشتار درس «تحلیل سیستم های انرژی الکتریکی 2» در قالب طرح درس پیشنهادی معرفی می شود و زوایای راهبردی کاربردی آن در پیشبرد ارزیابی های درونی کیفیت آموزش گشوده می شود. نتایج حاکی از قابلیت های طرح درس پیشنهادی در سنجش سطح دست یافت های یادگیری، حیطه تمرکز یادگیری، تعیین اهرم های تغییر راهبردی در پوشش حداکثری سطوح تفکر بالاتر یادگیری، و پی ریزی برنامه بهبود مدیریت درس بوده است. در انتها یک مدل برنامه ریزی خطی به عنوان نقطه ثقل بهینه در طرح ریزی برنامه بهبود درس معرفی می شود.

کیفیت آموزش های مهندسی و ارزیابی سطح کیفی فرآورده های مراکز آموزش عالی فنی و مهندسی از فوریت های اخیر سیاست گذاران امور علم و فناوری در خارج و داخل کشور بوده است. رویکردهای متداول ارزیابی کیفیت آموزش معمولا" سنتی و مبتنی بر تجربه بوده و بطور مدون و سیستماتیک مدیریت و سنجش نمی گردند. لذا تدوین یک سیستم ارزیابی کیفیت بر آموزش های مهندسی ضرروی به نظر می رسد. در این مقاله سیستم ارزیابی پیامد-محور پیشنهاد و پیاده سازی گردیده است با این هدف که روندهای موجود آموزش مهندسی را مدیریت پذیر و قابل کنترل نموده و اهداف و خواسته ها ی درونی و برونی جامعه و صنعت( در این مقاله 12 هدف بعنوان بروندادهای یک مرکز دانشگاهی پیشنهاد شده است) را پاسخ دهد. این سیستم، کیفیت آموزش ها را با تاکید بر پیامدها ( خواسته ها و اهداف) در یک چرخه بازخور دار مشاهده، نظارت وارزیابی می نماید. در این مدل پیشنهادی، اهداف برنامه های کارشناسی 12 گانه و در امتداد آنها اهداف یادگیری ( بین 1 تا 6 هدف) هر درس تبیین شده و امکان سنجش و اندازه گیری سطح دستیافت ها میسر می شود. با نگاهی استراتژیک دروس کاربردی از 30درصد از دروس پایانی هر برنامه کارشناسی انتخاب می گردد تا سطح بهره وری رویکرد پیشنهادی را بهینه نماید. نتایج پیاده سازی عملی این سیستم بر روی 11 درس در مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بوئین زهرا حاکی از افزایش روئیت پذیری فرآیند آموزش، عیب یابی و جهت دهی کیفی روندهای تدریس، یادگیری بوده است.