علی روزبهانی

امروزه سازمان ها با شناسایی و بهره گیری بهینه منابع تلاش دارند تا زمینه توسعه خود هموارتر سازند. مطالعات اخیر نشان می دهد که ایجاد رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان، منجر به افزایش بهره برداری سایر عوامل سازمانی می شود. این رفتار با ویژگی هایی چون؛ برعهده گرفتن وظایف و مسئولیت های اضافی، پیروی از مقررات، حفظ و توسعه نگرش مثبت، شکیبایی و تحمل مشکلات و در مجموع ارائه رفتارهای داوطلبانه باعث ارتقای اثربخشی و کارایی سازمان می شود. همچنین «رفتار شهروندی سازمانی» اثری نسبی بر کاهش تأثیرات منفی خرده فرهنگ های کارکنان، ترمیم شکاف خواسته های کارکنان با سازمان و اثرات ذهنی یا رفتاری آنان می شود. بر این اساس، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه این رفتار محور اصلی این مطالعه قرار دارد. این پژوهش با رویکردی کاربردی و در قالب روش توصیفی، تلاش دارد تا ضمن شناسایی، عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی را در بین کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران (منطقه تهران) مورد بررسی قرار داده و راهکارهای مرتبط با استقرار آن را ارائه دهد. بر این اساس داده های مورد نیاز در قالب ابزار پرسشنامه از جامعه آماری 228 نفر گردآوری و توسط تکنیک های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان دهنده وجود سه دسته عوامل فردی، مدیریتی و سازمانی و مؤلفه های زیر مجموعه آن در شکل گیری و ایجاد رفتار شهروندی سازمانی در جامعه تحقیق می باشد.

در عصر دانایی محوری سازمان های پیشرو می کوشند زیرساخت های مورد نیاز برای اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش را فراهم کنند و کارکنان خود را تشویق می کنند تا به گونه ای فعالانه در فرایندهای مدیریت دانش مشارکت کنند و به خلق و تسهیم دانش سازمانی مساعدت کنند. یکی از این زیرساخت های توانمندساز سرمایه انسانی است که به یکی از مهم ترین سرمایه های ارزشمند و ناملموس سازمان تبدیل شده است. در این راستا در این پژوهش به این مسئله اساسی پرداخته می شود که سرمایه انسانی چگونه می توانند به توسعه خلق دانش سازمانی کمک کنند. بدین منظور تاثیر چهار بعد از سرمایه انسانی (خبرگی،مهارت، تجربه  و تحصیلات) بر ظرفیت خلق دانش سازمانی بررسی می شود. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری آن نیز شامل950 نفر مدیران و کارشناسان بانک اقتصاد نوین در تهران است که با نمونه گیری تصادفی انجام شده، 274 نفر آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد همه ابعاد بررسی شده سرمایه انسانی بر ظرفیت خلق دانش سازمانی تاثیری معنادار و مثبت دارند. بر این مبنا پیشنهادهایی به مدیران و پژوهشگران ارائه می شود.