فاطمه محمدی نصرآبادی

مقدمه: با عنایت به آثار و دلالتهای به ویژه تغذیه ای و هزینه ای اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در سال 1389، مطالعه حاضر، به بررسی تجارب زیسته زنان خانوار در مواجهه با اجرای طرح فوق می پردازد. روش: این مطالعه کیفی با استفاده از روش بحث گروهی متمرکز و طی 7 جلسه بحث گروهی 7-15 نفره، در بین زنان خانوار دو گروه از منطقه با وضعیت اجتماعی- اقتصادی بالا (3)، سه گروه از مناطق با وضعیت اجتماعی- اقتصادی متوسط (10، 11 و 12) و دو گروه از مناطق با وضعیت اجتماعی- اقتصادی پایین (18 و 21) انجام شد. یافته ها: اجرای طرح هدفمندی یارانه ها به نحوی روی رؤیت و مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی، به مثابه مؤلفه های مهمی از سرمایه اجتماعی اثرگذار بوده است. وارونگی نسبت وابستگی (افزایش وابستگی زوج های در سن باروری برای امرار معاش به اعضای مسن تر خانوار)، افزایش خشونتها و گسستهای خانوادگی، کاهش امید به آینده فرزندان و در نتیجه کاهش میل به فرزندآوری و رشد جمعیت، از مهم ترین پیامدهای منفی اجرای طرح هدفمندی یارانه ها بوده است. در مقابل، شماری از زنان تهرانی، ارزیابی مثبتی از آن داشته، ولی نحوه اجرای آن را مناسب نمی دانستند. بحث: طرح پرداخت نقدی و هدفمند یارانه ها به رغم اهداف اولیه آن که کاهش شکافها و نابرابریهای اجتماعی اعلام شده بود، نوعی احساس محرومیت نسبی و شکاف اجتماعی را در زنان ایجاد کرده است. اجرای این برنامه بسته به اثرات تورمی و هزینه ای آن در خانوار، دیدگاههای مثبت و منفی پهن دامنه ای را در زنان موجب شده است که تحلیل و فهم آنها در سیاست گذاری بعدی این برنامه می تواند بسیار مفید واقع گردد.