مهدی محرری

خیابان ها فضاهای عمومی شهر هستند که ساختار شهرها را شکل می دهند و برخی از آن ها به مثابه فضای شهری عمل می کنند و نیازمند توجه مدیران، مسئولان، برنامه ریزان و طراحان شهری هستند. احداث خیابان های جدید در بافت قدیم یا جدید شهرها، تعریض خیابان ها و نگهداری از آن ها؛ موجب ایجاد چالش های متنوع در جنبه های مختلف شهر می شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی مبانی و اصول طراحی خیابان شهری و بیان راه کارهایی برای ارتقای کیفیت خیابان های شهری با تمسک بر آموزه های اسلامی و فرهنگ و هنر ایرانی است. جمع آوری اطلاعات موردنیاز از طریق مشاهده، برداشت های میدانی و مطالعات اسنادی و تحلیل اطلاعات و داده ها، به کمک بهره گیری از روش های تحلیلی و توصیفی، مستندسازی و تحلیل گرافیکی صورت گرفته است. کیفیت شهرها وابسته به کیفیت خیابان ها هستند و کیفیت خیابان ها نیز برآمده از جزئیات خیابان ها هستند. برای ارتقاء کیفیت شهرها می توان کیفیت فضاهای شهری ازجمله خیابان ها را افزایش داد. این تحقیق به بیان شاخص های تأثیرگذار بر روی کیفیت خیابان ها می پردازد و آن ها را به پنج دسته کلی که عبارت اند از: عملکردی، زیباشناختی، زیست محیطی، آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی تقسیم می کند. اطلاع از جهان بینی، اقلیم، نیازها و فرهنگ مردم هر شهر برای برنامه ریزی و طراحی خیابان شهری واجد اهمیت است. در این نوشتار شاخص های بسیاری بیان شدند که همگی آن ها در طراحی، نگهداری و ارتقای خیابان های موجود مؤثر هستند.اهداف پژوهش: تدوین اصول طراحی و برنامه ریزی خیابان شهری با بهره گیری از آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی.ارائه نمونه راه کارهای پیشنهادی برای برنامه ریزی، طراحی و برخورد با خیابان شهری باتوجه به آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی.سؤالات پژوهش: شاخص های مؤثر در برنامه ریزی، طراحی و مدیریت خیابان شهری باتوجه به آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی چیست؟نمونه راه کارهای پیشنهادی برای برنامه ریزی، طراحی و برخورد با خیابان شهری باتوجه به آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی چیست؟

یکی از موضوعاتی که شهرهای امروز ایران با آن مواجه اند، موضوع تعریض خیابان های شهری است. تعریض خیابان های شهری در بافت قدیم شهرها موجب ایجاد بروز مشکلات متنوع در جنبه های مختلف شهر می شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی مشکلات خیابان های در حال تعریض و تعریض یافته و ارائه شیوه ای برای تعریض مطلوب تر است. همچنین این تحقیق به بیان راهکارهایی برای برنامه ریزی و طراحی مطلوب تر خیابان های در دست تعریض با تمسک بر آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی می پردازد. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از طریق مشاهده، برداشت های میدانی و مطالعات اسنادی و تحلیل اطلاعات و داده ها، به کمک بهره گیری از روش های توصیفی تحلیلی، مستندسازی و تحلیل گرافیکی صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق، بی توجهی به جداره های با ارزش و هویتمند خیابان ها، درختان کهنسال حاشیه خیابان های قدیمی و نیز نادیده گرفتن فرهنگ، دین و مذهب شهروندان و نیازهای آنها، مصالح و هنر بومی آنهاست. با عنایت به این نوشتار می توان گفت خیابان سنایی (به عنوان نمونه مورد مطالعه) که چندین دهه است درگیر تعریض می باشد و طی این سال ها دچار بی نظمی و آشفتگی در موضوعات ترافیکی، کالبدی، بصری و زیست محیطی گشته، انتخاب شده است. برای تعریض این خیابان پیشنهاد شد که از یک جداره عقب نشینی صورت گیرد تا هم یک جداره باقی بماند و هم درختان کهنسال قطع نشوند. توجه و تاکید بر هنر، مصالح بومی، آموزه های اسلامی و فرهنگ ایرانی تا حد قابل توجهی می تواند آثار سوء تعریض خیابان های شهری را کاهش دهد و خیابان حاصل از تعریض می تواند از هویت، پایداری و کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد.