زینب همایونی

در پژوهش حاضر ویژگی های انواع ساخت چپ نشانی در زبان فارسی معرّفی و بررسی می شود. در ساخت چپ نشانی، سازه ای از جمله به جای قرارگرفتن در جایگاه اصلی خود، در آغاز بند واقع می شود و جای آن را عنصری جایگزین اشغال می کند. این مطالعه که برمبنای معیارهای معرّفی شده توسط چینکوئه (1990) و وستبری (2016) برای تشخیص و تعیین انواع ساخت چپ نشانی صورت می پذیرد، نشان می دهد که زبان فارسی دارای دو نوع ساخت چپ نشانی منفصل و واژه بستی است. برای اثبات وجود این دو نوع چپ نشانی در زبان فارسی، در این پژوهش، تفاوت ساختاری چپ نشانی منفصل و واژه بستی  از دو جنبه میزان ارتباط نحوی عنصر چپ نشان و بند مربوطه و محدودیت های توزیعی حاکم بر این ساخت ها مطالعه می شود. این بررسی نشان می دهد که در ساخت چپ نشانی منفصل نسبت به ساخت چپ نشانی واژه بستی در زبان فارسی، بین سازه آغازین و ادامه بند ارتباط نحوی کمتری برقرار است؛ درمقابل، بر ساخت چپ نشانی منفصل در مقایسه با ساخت چپ نشانی واژه بستی محدودیت های توزیعی بیشتری حاکم است.

پژوهش حاضر به چگونگی اشتقاق ساخت چپ نشانی واژه بستی زبان فارسی در چارچوب برنامه زایشی کمینه گرا می پردازد. در ساخت چپ نشانی واژه بستی بخش دوم یک ترکیب اضافی و یا متمم حرف اضافه برای خوانش های کاربردی ویژه، به جای قرار گرفتن در جایگاه اصلی خود، در آغاز بند قرار می گیرد و جایگاه اصلی آن را در جمله الزاماً یک ضمیر واژه بستی پُر می کند. در بررسی این ساخت در زبان های مختلف، پژوهشگران همواره می کوشند به این پرسش پاسخ دهند که آیا در این ساخت، سازه آغازین از ابتدا در جایگاه نهایی خود تولید شده است یا این جایگاه حاصل حرکت است. پژوهش حاضر با تکیه بر آرای لی (Lee, 2016) نشان می دهد که جایگاه آغازین ساخت چپ نشانی واژه بستی در زبان فارسی محصول حرکت غیر موضوع سازه چپ نشان است و دلیل اجبار استفاده از واژه بست در این ساخت بر مبنای دیدگاه اسکوبار (Escobar, 1997) عبور سازه چپ نشان از یک جایگاه موضوع در مسیر حرکت غیر موضوع خود به آغاز بند است. بر مبنای این تحلیل، واژه بست موجود در این ساخت در نتیجه بازبینی موضعی مشخصه فای سازه آغازین توسط هسته مطابقه به ساخت افزوده می شود.