فاطمه ورداسبی

ناهمگونی جمعیت دانشجویی در مقطع تحصیلات تکمیلی، تنوع انگیزه های آن ها و دوره های متنوعی که توسط دانشگاه ها ارائه می شوند، نیاز به فهم علت وجودی تحصیلات تکمیلی را برای تضمین کیفیت و موفقیت این دوره ها افزایش می دهد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل رسالت های تحصیلات تکمیلی انجام شد. در این پژوهش از روش تحقیق مرور سیستماتیک و رویکرد تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل داده ها استفاده شد. جامعه آماری، اسناد مرتبط با حوزه آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی هستند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند در دسترس و با مراجعه به کتاب ها، مقاله ها و وب سایت دانشگاه ها به جمع آوری شواهد متنی مربوط به سوال پژوهش تا رسیدن به اشباع نظری اقدام شد. فرایند تجزیه و تحلیل داده های کیفی در سه مرحله انجام شد. یافته های پژوهش نشان دادند که در بخش تحصیلات تکمیلی، رسالت های آموزشی شامل پرورش متفکرانی منتقد، توانمندسازی افراد، ارائه رشته ها و تخصص های متمایز و سازگار با تنوع در حال رشد، پیشتازی در ترویج، کاربرد و ارتقای دانش و تشکیل جامعه ای پویا و متنوع از دانشجویان و استادان؛ رسالت های پژوهشی شامل ابداع و توسعه مرزهای دانش، پیوند میان نظریه و عمل و فراهم کردن موتور اصلی برای نوآوری؛ و رسالت های خدماتی شامل تقویت و غنی سازی فضای علمی، بهبود کیفیت زندگی، ارائه تحصیلات تکمیلی با کیفیت، مشارکت فعال در جامعه و شناسایی و جذب دانشجویان آینده دار هستند. لذا چنانچه سیاستگذاران، برنامه ریزان و مدیران دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی علاقه مند به بهبود و ارتقای مقاطع تحصیلات تکمیلی خود هستند لازم است بر روی این عوامل توجه و تأکید درست داشته باشند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل محتوای مقاله های منتشر شده در فصلنامه علمی – ترویجی «نامه آموزش عالی» انجام گرفت. در این پژوهش، 282 مقاله منتشر شده در 40 شماره فصلنامه از سال 1387 تا 1396، بررسی شد. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتواست؛ برای گرد آوری داده ها از چک لیست و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار spss و آزمون های توصیفی فراوانی و درصد و آزمون استنباطی خی دو استفاده شد؛ یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین گرایش موضوعی مورد بحث در مقاله های فصلنامه نامه آموزش عالی به نظام ارزیابی و تضمین کیفیت در آموزش عالی اختصاص دارد؛ همچنین، طبق یافته های پژوهش، بیشتر روش های پژوهش مورد استفاده، از نوع کمی و بیشتر ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه بوده است؛ از سوی دیگر، بیشترین نوع پژوهش را پژوهش مستقل پژوهشگران تشکیل می دهند؛ در مورد نویسندگان نیز جایگاه و میزان مقاله های تک مؤلفی پایین بوده و عمده مقاله ها به صورت گروهی نوشته شده اند. همچنین، نویسندگانی که عضو هیئت تحریریه فصلنامه نیستند، بیشترین سهم را در نوشتن مقاله ها داشته اند؛ علاوه بر این، بیشترین سطح تحصیلات نویسندگان مقاله ها دکتری و مرتبه علمی بیشتر نویسندگان استادیار بوده است