سید تقی میرمهدی پور

الگوهای روابط امنیتی در مجموعه امنیتی پسا شوروی هرچند از یک ثبات و استمرار حکایت دارد، اما با بروز برخی حوادث و رویدادها دستخوش تغییراتی شده است. این نوشتار، سعی دارد تا با استفاده از منابع کتابخانهای و روش توصیفی– تحلیلی، عملکرد روسیه و ایالات متحده آمریکا در تشکیل و مدیریت نظمهای امنیتی در مناطق پسا شوروی و به طور ویژه تأثیر بحران اوکراین بر این نظمها را مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس، بر مبنای تئورینظمهای امنیتی دیوید لیک، پاتریک مورگان و پل پاپایانو، این سؤال مطرح میشود، الگوهای امنیتی که روسیه و آمریکا طی آن به مدیریت مناقشات در منطقه پسا شوروی پرداخته، کدامند و بحران اوکراین چه تأثیراتی بر این الگوها گذاشته است؟. بررسیهای این پژوهش نشان میدهد که هر دو قدرت بزرگ از هر شش نوع نظمهای امنیتی مورد نظر مورگان، لیک و پاپایانو؛ یعنی هژمونی، توازن قوا، کنسرت قوا، امنیت دسته جمعی و جامعه امنیتی تکثرگرا و همگرایی، به تناوب بهره بردهاند. البته الگوهای امنیتی ایالات متحده، از یک ثبات نسبی حکایت دارد و همواره کسب هژمونی جهانی، کنسرت قارهای، ایجاد یک معماری امنیتی، همگرایی و گسترش دموکراسی، اولویت همه دولتهای آمریکا پس از جنگ سرد در قبال روسیه بوده است. روسیه نیز هر چند همین الگوهای امنیتی را دنبال کرده است؛ اما بحران اوکراین موجب شد تا این کشور به سیاست کنسرت و هژمونی منطقهای، توازن به شکل سخت و نرم آن روی آورد و به شکلدهی محیط امنیتی منطقهای با استفاده از الگوهای همگرایی و مدیریت امنیت دستهجمعی اهتمام بیشتری ورزد.