محمدهادی ایمانی

هدف: وجود فضای پرالتهاب اقتصادی و اجتماعی، کسب وکارها را به سمت ارتقای سطح پایداری سوق داده است. از طرفی ظهور سیستم هایی متشکل از ترکیب فرایندهای فنی جای گرفته در شبکه های اجتماعی که از آن با عنوان سیستم های پیچیده فنی اجتماعی یاد می شود، موجب شده است که پیچیدگی هایی در تدوین مدل کسب وکار این نوع سازمان ها ایجاد شود. توجه هم زمان به مسائل اجتماعی و فرایند های فنی و در نظر گرفتن تأثیرهای این دو بر یکدیگر، در انتخاب و طراحی مدل کسب وکار از اهمیت ویژه برخوردار است. مطالعه حاضر در تلاش است با بررسی تحقیقات گذشته، به شناسایی ویژگی ها و عوامل مؤثر بر تاب آوری مدل کسب وکار سازمان های پیچیده فنی اجتماعی بپردازد و مدلی را برای ارتقای سطح تاب آوری مدل کسب وکار این نوع سازمان ها ارائه دهد؛ از این رو هدف این پژوهش توسعه مدل کسب وکار تاب آور برای سازمان هایی با این ویژگی است. روش: برای انجام این پژوهش و همچنین، استخراج مؤلفه های مؤثر بر تاب آوری کسب وکار، از روش فراترکیب استفاده شده است؛ از این رو ابتدا استراتژی مدنظر جهت جست وجو و انتخاب مقاله ها تعیین شد؛ سپس مقاله های مرتبط و معتبر بین سال های 2000 تا 2022 میلادی استخراج شد و پس از پالایش مقاله ها، تحلیل محتوای 78 مقاله نهایی انجام گرفت. یافته ها: 85 کد فرعی که نشان دهنده عوامل مؤثر بر تاب آوری مدل کسب وکار است، استخراج شد. در مرحله بعد با استفاده از این کدها و با توجه به نزدیکی معانی و تعاریف آن ها، 21 کد محوری (تم) تعریف شد و در مرحله آخر، تم های تدوین شده ذیل چهار مؤلفه اصلی آنتولوژی مدل کسب وکار، دسته های مشتری، مدیریت زیرساخت، جریان های مالی و ارزش پیشنهادی قرار گرفتند. نتیجه گیری: به دلیل بررسی هم زمان عوامل اجتماعی و فرایند های فنی سازمان، مدل نهایی ارائه شده در مقایسه با سایر مطالعات انجام شده، از جامعیت کامل تری برخوردار است و می تواند به مدیران ارشد سازمان ها در انتخاب و تدوین مدل کسب وکار تاب آور کمک شایانی کند. همچنین، این مدل جهت ارزیابی میزان تاب آوری مدل کسب وکار سازمان های منطبق بر سیستم های فنی اجتماعی، می تواند مرجع مناسب و جامعی باشد.