شیرین کرباسی

رشد و توسعه روزافزون تکنولوژی های نوظهور هم زمان با ورود به انقلاب صنعتی چهارم با ویژگی های هوشمند و دیجیتال سبب تحولات بسیاری در شکل سنتی کسب وکارها گردیده و سازمان ها را ناگزیر از همسو شدن با این تغییرات جهت تداوم در بازار رقابتی نموده است. نقشه راه تکنولوژی از موثرترین رویکرد ها جهت همسو نمودن استراتژی های سازمان با برنامه ریزی در حوزه تکنولوژی است که از منظر استراتژیک و تلفیق آن با تکنولوژی های نوین انقلاب صنعتی چهارم، نقشه راه تکنولوژی انقلاب صنعتی چهارم سازمان ها را به سوی تکنولوژی های نوین هوشمند و دیجیتال در راستای تحقق اهداف سازمان و افزایش بهره وری در تولید رهنمون می گردد. در واقع نقشه راه تکنولوژی نوعی ابزار آینده نگاری تکنولوژی و برنامه ریزی استراتژیک در راستای بررسی ساختار مند از توسعه تکنولوژی و علومی است که تأثیرات بالایی بر رقابت صنایع و خلق ثروت و افزایش کیفیت زندگی دارد. این پژوهش درصدد تحلیل عوامل موثر هوشمند و دیجیتال انقلاب صنعتی چهارم با رویکرد مدیریت راهبردی در تدوین نقشه-راه تکنولوژی صنایع ساخت تجهیزات نیروگاهی و تامین انرژی می باشد. در همین راستا ابتدا با استفاده از ادبیات و مصاحبه با تعدادی از کارشناسان ذی ربط در صنایع ساخت تجهیزات نیروگاهی و تامین انرژی عوامل متعددی استخراج گردید و سپس به روش دلفی فازی عوامل نهایی شده و با استفاده از تکنیک TOPSIS رتبه بندی شدند. نتایج نمایانگر این است که معیار طراحی و تولید هوشمند بالاترین رتبه را داراست و همچنین مؤلفه تعریف و متعادل سازی سبد تحقیق و توسعه رتبه اول و مؤلفه ارزیابی تکنولوژی رتبه دوم و مؤلفه ارزیابی تغییرات بازار رتبه سوم را دارا می باشند.

روند روبه رشد فناوری در دنیای معاصر موجب تغییرات چشم گیری در زندگی و شیوه مشاغل و فناوری های دیجیتال گردیده است. تحولات حاصل از پیدایش صنعت 4.0، سبب حرکت سریع به سوی فناوری های مدرن هوشمند و دیجیتال شده است. از ابزارهای مدرن جهت برنامه ریزی و مدیریت فناوری در سازمان نقشه راه فناوری است که با تحلیل های محیطی و ردیابی های فناوری به صنایع گوناگون جهت آینده نگری یاری می رساند و با رصد نیازهای مشتریان، فناوری های مناسب ارائه می نماید. نقشه راه فناوری سازمان ها را مجهز به سیستم های تولید هوشمند و دیجیتال می نماید. هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر نقشه راه فناوری صنعت 4.0 در صنایع تجهیزات نیروگاهی و تأمین انرژی می باشد. در این پژوهش با مطالعه ادبیات موضوع و اخذ نظر خبرگان و استفاده از ابزار دلفی فازی، 14 عامل  و 46 زیر عامل در قالب 6 بعد شناسایی گردید. نتایج حاصله عوامل مؤثر بر مدل نقشه راه فناوری صنعت 4.0 را معرفی نموده که به وسیله فرایند تحلیل شبکه ای فازی اولویت بندی گردیده است. نتایج FANP نشانگر این است که بالاترین وزن را زیر عامل طراحی و تولید هوشمند داراست و همچنین عامل پیشران های تکنولوژیک دارای رتبه اول و عامل زیرساخت های نرم و سخت در رتبه دوم و عامل پیشران های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی در رتبه سوم می باشند.

امروزه صنعت 0.4 با پیشرفت های فناورانه در قالب هوشمندسازی و دیجیتال سازی، منجر به افزایش بهره وری در سازمان های تولیدی شده است. از منظر راهبردی و فناوری، نقشه راه فناوری صنعت 0.4 علاوه بر همسوسازی راهبردهای اصلی سازمان با برنامه های حوزه فناوری، سازمان های تولیدی را به سمت سیستم های تولید هوشمند سوق داده و امکان به کارگیری فناوری های هوشمند و دیجیتال مانند: مانند کلان داده ها، اینترنت اشیا، رایانش ابری و ربات ها را برای آن ها فراهم کرده است. هدف از این پژوهش ارائه مدل تدوین نقشه راه فناوری صنعت 0.4 در صنایع تجهیزات نیروگاهی و تأمین انرژی است. در این پژوهش با مطالعه ادبیات موضوع، مصاحبه و استفاده از ابزار مدل سازی معادلات ساختاری، 04 شاخص در قالب 40 مؤلفه در 4 بعد )پیشران ها/محرک ها، بازار، محصول، تکنولوژی، تحقیق و توسعه، منابع وزیرساخت ها( شناسایی شده است. نتایج حاصل از معادلات ساختاری نشان دهنده تأثیر مؤلفه ها و ابعاد به دست آمده بر تدوین نقشه راه در صنعت 0.4 با برازش قوی بوده است