مجتبی پورموسی

برای بهره گیری از منابع دینی احراز اعتبار آنها ضروری است. در مسیر اعتبارسنجی این آثار می بایست از راه های مورد اطمینان ورود کرد. یکی از مولفه های موثر در اعتبار یک اثر علمی، شخصیت و منزلت مولف آن است.کتاب کامل الزیارات اثر جعفر ابن قولویه قمی(م368ق)است.امروزه نسخه موجود این کتاب ، به روایت یکی از شاگردان مولف، یعنی بوشنجی است.در سال های اخیر انتساب این اثر به مولف مشهورش از سوی یکی از پژوهشگران معاصر مورد تردید قرار گرفته و این تردید ناشی از بروز ابهاماتی در این زمینه است.نوشتار حاضر به بررسی ابهامات در رابطه با انتساب کتاب کامل الزیارات به مولف مشهور آن یعنی جعفر بن محمد ابن قولویه پرداخته است.در این مسیر با استفاده از به کارگیری قرائن متعدد و به روش تحلیلی-کتابخانه ای،به نقد اشکالات و ابهامات در رابطه با این کتاب پرداخته و راه را برای داوری منصفانه در رابطه با این کتاب برنمایانده شده است. نتیجه بررسی منابع مکتوب و نسخ خطی کامل الزیارات بدین قرار است: 1.این کتاب اثر جعفر بن محمد ابن قولویه بوده و راوی آن حسین بن احمد بن مغیره بوشنجی است. 2.راوی کتاب افزوده هایی اندک(حدود 5 افزوده)-با نشانه گذاری مناسب- بر کتاب داشته است. 3.نام صحیح و کامل کتاب،کتاب کامل الزیارات است. 4.روایت از مجهولان یا ناشناسان در این اثر و دیگر کتب قدما به دلیل مبنای ایشان در اعتبارسنجی بوده و نمی توان آن را نشانه ای بر ضعف میراث روایی شیعه و یا نشانه ای از نگارش این کتب به دست افراد ضعیف و ناشناس و نفی آنان از مولفان اصلی شان دانست.