علیرضا ضیایی جاوید

برای استفاده درست از منابع آب و جلوگیری از تخریب خاک، باید مناسب ترین سامانه های آبیاری را به کار برد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی تناسب اراضی برمبنای ویژگی های خاک برای سامانه های آبیاری سطحی و قطره ای در 46000 هکتار از اراضی دشت سیستان است. به منظور دستیابی به این هدف، 600 خاک رخ با فواصل تقریبی 700 تا 800 متر حفر و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی تمامی افق ها تعیین شد. ارزیابی تناسب برای روش های مختلف آبیاری برمبنای ویژگی های خاک و توپوگرافی با استفاده از روش پارامتریک انجام شد. پس از تعیین کلاس و زیرکلاس تناسب سرزمین برای خاک رخ های مطالعه شده، با استفاده از روش وزن دهی معکوس فاصله، نقشه های پیوسته زیرکلاس های تناسب برای هر دو روش آبیاری در شهرستان های مختلف تهیه شد. نتایج نشان داد که در تمامی مناطق، شرایط برای آبیاری قطره ای به مراتب بهتر از آبیاری سطحی است. هرچند در بسیاری از مناطق، برای آبیاری قطره ای نیز، محدودیت هایی وجود دارد و استفاده مناسب و کارآمد از این نوع سامانه به رفع محدودیت ها در این مناطق بستگی دارد. در تمامی شهرستان ها، مهم ترین محدودیت برای روش های آبیاری بررسی شده، محدودیت شوری   قلیائیت و ویژگی های فیزیکی خاک (بافت شنی، رسی و رسی   سیلتی) است. در تمامی مناطق، بافت های رسی   سیلتی و لومی   سیلتی مهم ترین کلاس های بافتی محدودکننده بودند. با توجه به اینکه تغییر ویژگی های فیزیکی به راحتی امکان پذیر نیست، عملیات اصلاح خاک ها ازنظر مقادیر شوری   قلیائیت به رفع محدودیت ها یا کاهش آنها کمک زیادی می کند.