حمید مسلمی

تنوع زیستی گونه های گیاهی و جانوری بیابانهای ساحلی از جاذبه خاصی برای استفاده گردشگر برخوردار است. هدف این مطالعه تعیین مدل شایستگی تفرج کنندگان علمی یا زیست شناسان در منطقه حفاظت شده بیابانی با تاکید بر بیشترین حضور زوج سم در مسیر است. در این بررسی از پارامترهای محیطی و اکولوژیکی دما، پوشش گیاهی، خاک، منابع آب و جاذبه های طبیعی (چشم انداز پوشش گیاهی: زیرمدل شایستگی گیاهان آندمیک، آسیب پذیر، کم خطر و نادر، نوع حیات وحش و تراکم حیات وحش)، ارتفاع و پارامترهای زیرساختار استفاده شد. نتایج نهایی شایستگی تفرج کنندگان علمی نشان داد که 4/35 درصد در طبقه شایستگی بامحدودیت زیاد و 6/64 درصد در طبقه شایستگی N قرار گرفته است. از عوامل محدود کننده تفرج کننده در منطقه حفاظت شده می توان به ترتیب منابع آب (44598 هکتار، 100%)، توپوگرافی: ارتفاع (8/28935 هکتار، 8/64%) و شیب (2923/4 هکتار، 6/7 % ) و از عوامل افزایش دهنده می توان به دما (15663 هکتار، 2/35%)، جاذبه های طبیعی مانند چشم انداز پوشش گیاهی (54/12415 هکتار، 8/27%) و حیات وحش (4/7701 هکتار، 3/17%) و تنوع گونه های گیاهی بومی اشاره نمود.

شرایط اکولوژیک خاص و بحرانی تالاب جازموریان از مشکلات جدی زیست محیطی در منطقه می باشد که لزوم توجه ویژه به این مسئله را می رساند. به منظور حفاظت از تالاب جازموریان، باید مدیریت بهینه منابع و سیاست های مناسب محیط زیستی اتخاذ گردد. تحقیق حاضر، با هدف تدوین راهبردهای مدیریتی تالاب جازموریان با تاکید بر منابع آبی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره انجام گرفت. این مطالعه، از نوع ارزیابی– تحلیلی بوده که جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده است. در این مطالعه، ابتدا، با استفاده از چارچوب DPSIR معیارهای مورد بررسی با نظر به مطالب آمده در چارچوب نظری تدوین گردید؛ سپس، به جهت اولویت بندی راهکارهای مدیریتی حفظ و احیای تالاب از روش، VIKOR استفاده شد. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺪل VIKOR، به جهت سنجش و تحلیل سلسله مراتبی راهکارهای مدیریتی، نشانگر این موضوع است که به ترتیب، حفظ واحیای پوشش گیاهی بومی با وزن صفر، بالاترین اولویت و در صدر تحلیل سلسله مراتبی، و سپس، مشارکت مردمی در مدیریت حوضه آبریز با وزن 119/0، احداث آب بندهای کوچک به جای سدهای بزرگ با وزن 179/0، ایجاد اشتغال در بخش خدمات و صنایع دستی با وزن 196/0، سامان دهی چاه های حفرشده با وزن 312/0، کشت گیاهان مقرون به صرفه به لحاظ آب مجازی با وزن 205/0، گسترش استفاده از سیستم های نوین آبیاری با وزن 237/0، تعیین آب بهای واقعی در بخش کشاورزی با وزن 488/0، استفاده ازآب فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری با وزن 509/0، توسعه و گسترش کشت گلخانه ای و زیرپلاستیک با وزن 742/0 و در نهایت، راهکار سیمان کردن، روپوش و لوله گذاری نهرها با اختصاص وزن 1 در پایین ترین میزان اولویت قرارگرفت.